رگ‌های واریسی، رگ‌های متورم و متسعی هستند که معمولاً در پا دیده می‌شوند. واریس معمولاً ناشی از وجود مشکلاتی در رگ‌ها که باعث اختلال در خونرسانی به قلب می‌شوند می‌باشد.
در صورتی که واریس به موقع تشخیص داده شود، درمان آن ساده‌تر خواهد بود. آزمایشات تشخیصی مختلفی وجود دارد که به متخصص عروق کمک می‌کنند تا شدت مشکل را تشخیص دهد.
برای تشخیص واریس چه آزمایشاتی انجام می‌شوند؟
احتمالاً پزشک برای تشخیص واریس رگ‌های پاهایتان را بررسی خواهد کرد و در زمان نشستن و ایستادن خواهد دید که چه رگ‌هایی مشخص هستند و دیده می‌شوند. از شما درباره‌ی درد یا علائم دیگر هم سؤال خواهد شد.
در اکثر موارد برای تشخیص واریس از معاینه‌ی فیزیکی یا سونوگرافی داپلر (داپلکس) کمک گرفته می‌شود. اما آزمایشات دیگری نیز وجود دارند که به پزشک کمک می‌کنند تا مشکل را تشخیص دهد. در اینجا به آزمایشاتی که برای تشخیص واریس مناسب‌تر هستند و نتایج دقیقی ارائه می‌دهند اشاره می‌کنیم.
تشخیص واریس با سونوگرافی داپلر
این آزمایش تشخیصی برای واریس ترکیبی از آزمایش داپلر و سونوگرافی معمولی است. در این روش از امواج صوتی برای تهیه‌ی تصویر از رگ‌ها و جریان خون استفاده می‌شود.
برای انجام این آزمایش، متخصص ژل گرمی را روی ناحیه‌ی درگیر استعمال می‌کند و مبدل را روی پوست فشار می‌دهد. دستگاه امواج صوتی ارسال کرده و تصاویر دو بعدی توسط کامپیوتر تولید می‌شود که جریان خون در رگ‌ها را نشان خواهد داد.
این آزمایش کمک می‌کند تا وجود لخته‌ی خون درون رگ‌ها تشخیص داده شود؛ در صورت تشخیص این مشکل، پزشک داروی رقیق کننده‌ی خون یا ضدلخته تجویز خواهد کرد تا لخته‌ها از بین بروند.
تشخیص واریس با پلتیسموگرافی
پلتیسموگرافی یک روش سنجش تغییرات حجم اندام بدن است که در سه نوع مختلف عبارتند از: فتوپلتیسموگرافی، پلتیسموگرافی هوا و پلتیسموگرافی استرین گیج.
در فتوپلتیسموگرافی (PPG)، یک پروب اشعه‌ی مادون قرمز، اشعه‌ی مادون قرمز را به مویرگ‌ها می‌تاباند و بازتاب آن را می‌سنجد. با بالا رفتن فشار وریدی، رگ‌ها متسع می‌شوند و سرعت متسع شدن سنجیده می‌شود. در پلتیسموگرافی هوا (APG) و پلتیسموگرافی استرین گیج، حجم پا (معمولاً ساق پا) اندازه‌گیری می‌شود. پا بالا و پایین گرفته می‌شود تا بررسی گردد که جریان خون چه تأثیری بر حجم پا خواهد داشت.
اطلاعات حاصل از پلتیسموگرافی، به جای بررسی نحوه و مسیر گردش خون که در سونوگرافی داپلکس وریدی سنجیده می‌شود، عملکرد رگ‌ها به طور کلی سنجیده خواهد شد. بنابراین، اطلاعات حاصل از پلتیسموگرافی، اطلاعات حاصل از سونوگرافی داپلکس وریدی را تکمیل کرده و اغلب این دو روش با هم انجام می‌شوند تا اطلاعات جامعی از بیماری عروقی در پاها به دست آید.
تشخیص واریس با ونوگرافی (ونوگرام)
در روش ونوگرافی ماده‌ی کنتراست به رگ تزریق می‌شود و چندین تصویر اشعه‌ی ایکس گرفته می‌شود تا رفلاکس خون در رگ با بررسی حرکت این ماده در رگ به سمت بالا بررسی شود. این روش به طور معمول در پزشکی به عنوان یک آزمایش تشخیصی استفاده می‌شود. با این حال تحقیقات نشان داده‌اند که تا به امروز سونوگرافی داپلکس دقیق‌ترین روش تشخیصی بوده است.
سی‌تی اسکن (CT) و تصویربرداری/ونوگرافی رزونانس مغناطیسی (MRI/MRV)
سی‌تی اسکن و ام‌آرآی تصاویر دقیقی در بسیاری از زمینه‌های پزشکی فراهم می‌کنند.
و در حالیکه هیچگاه در جراحی واریس مورد استفاده قرار نمی‌گیرند، اما برای ترومبوز وریدی عمقی یا افراد مبتلا به بیماری‌های عروقی شدید، مانند سندروم پس از ترومبوز (PTS) بسیار کارآمد هستند.
تشخیص واریس با آزمایش ترندلنبرگ
این آزمایش، که به نام برودی-ترندلنبرگ نیز شناخته می‌شود، به عنوان بخشی از معاینه‌ی فیزیکی انجام می‌شود تا کارکرد و سلامت دریچه‌های رگ‌های سطحی و عمقی بررسی شود.
در این آزمایش، بیمار در حالت تاق‌باز خوابیده و پاها باید در حالت کشیده باشند. پزشک پاها را تا بالاتر از سطح قلب بالا می‌گیرد و سپس رگ‌ها را فشار داده تا تخلیه شوند. گرانش زمین نیز به تخلیه‌ی کامل رگ‌ها کمک می‌کند.
سپس برای مسدود کردن رگ‌های عمقی‌تر، از تورنیکت (شریان‌بند) استفاده می‌شود و بیمار به آن دستور داده می‌شود که پایش را پایین بیاورد یا بایستد. در شرایط عادی، رگ‌ها در عرض 30-35 ثانیه پر می‌شوند. اگر زمانی که تورنیکت بسته است، عروق سطحی زودتر پر شوند، این نشانه‌ی وجود مشکل در دریچه‌های رگ‌های عمقی یا رگ‌های ارتباطی پایین‌تر از سطح تورنیکت خواهد بود.
اگر رگ‌ها سریع پر نشوند، بعد از 20 ثانیه تورنیکت باز می‌شود و اگر ناگهانی پر شوند، نشانه‌ی این است که رگ‌های عمقی سالم هستند اما رگ‌های سطحی مشکل دارند.
در صورت نیاز، این آزمایش تکرار خواهد شد و تورنیکت در جاهای مختلف بسته خواهد شد تا مشخص شود که دریچه‌هایی که مشکل دارند در کجای پا قرار دارند.
تست شوارتز
تست شوارتز هم آزمایش بالینی دیگری برای تشخیص واریس است. در این آزمایش پزشک پا را برهنه می‌کند و به قسمتی که سیاهرگ صافن بزرگ قرار دارد، ضربه‌ای می‌زند. پزشک بررسی خواهد کرد که آیا در محل دریچه‌ی ورودی سیاهرگ صافن تپشی احساس می‌شود یا خیر.
اگر تپش احساس شود، نشانه‌ی این است که دریچه سالم نیست و سیستم عروق سطحی کارکرد مناسبی ندارد.
تست پرتس
تست پرتس برای تشخیص رگ‌هایی که دریچه‌هایشان مشکل دارد استفاده می‌شود. در این آزمایش در حالی که فرد ایستاده است، تورنیکت در وسط ران بسته می‌شود؛ سپس پزشک از شما می‌خواهد که حدود 5دقیقه راه بروید. این کار کمک می‌کند تا اگر وریدهای عمقی مسدود هستند تشخیص دهید که برجستگی رگ‌ها بیشتر می‌شود یا خیر.
انجام این آزمایش فبل از جراحی واریس ضروری است تا اطمینان حاصل شود که سیستم عروق عمقی سالم است و برداشتن یا قطع کردن رگ‌های سطحی خطری نخواهد داشت.
آزمایشات خانگی برای واریس
آزمایش ساده‌ای وجود دارد که می‌توانید در منزل انجام دهید. این آزمایش با کمک شناخت کارکرد دریچه‌های رگ‌های سالم انجام خواهد شد.
بایستید و 1-2 دقیقه پاهایتان را ثابت نگه دارید. اگر رگ‌های برجسته و واضحی دارید در این هنگام هم مشخص خواهند بود. این رگ‌ها معمولاً در قسمت ساق پا دیده می‌شوند، اما ممکن است در قسمت ران، زانو، پایین پا یا قوزک هم وجود داشته باشند. رگ‌ها احساس سفتی خواهند داشت و با فشار کم انگشت محو خواهند شد.
وقتی دراز می‌کشید این برجستگی و تورم کاهش خواهد یافت و رگ‌ها به اندازه‌ی قبل سفت نخواهند بود.
اگر پایتان را بالاتر از سطح قلبتان بگیرید، رگ‌ها ناپدید خواهند شد. این امر راهی برای تشخیص واریس است. کیست، فتق عضلانی، لیپوما یا انواع دیگر توده‌ها با انجام این کار محو نخواهند شد.
این آزمایش ساده راه خوبی برای تشخیص این است که آیا توده‌های موجود در پاهایتان ناشی از واریس هستند یا مشکلات دیگر. اما باید توجه داشته باشید که این راه تنها برای تشخیص واریس سطحی و آشکار مؤثر است. ممکن است فردی رگ‌های واریسی داشته باشد که مشخص نباشند. اگر قوزک پایتان متورم است، پادرد دارید، مبتلا به زخم پا هستید و رگ‌های قرمز یا قهوه‌ای در اطراف قوز پا دارید، اما هیچ رگ متورم و برجسته‌ای در پایتان دیده نمی‌شود، باید سونوگرافی انجام دهید تا مشخص شود که چه مشکلی دارید.
سؤالات متداول
متخصص عروق چگونه می‌تواند در تشخیص واریس به من کمک کند؟
متخصص با بررسی دقیق سوابق پزشکی، آزمایشات پزشکی و استفاده از روش‌های تشخیصی غیرتهاجمی مانند سونوگرافی داپلر رنگی دلیل بیماری و اختلالات مرتبط به آن را شناسایی خواهد کرد و روش درمانی محافظه‌کارانه یا مداخله‌ای را برای حل مشکل پیشنهاد خواهد کرد.
چرا تشخیص صحیح منشاء و محل واریس ضروری است؟
درمان‌های محافظه‌کارانه‌ی واریس مکمل کامپرشن تراپی با پوشش الاستیک و استفاده از داروهای فلبوتروپیک هستند. همچنین روش‌های مداخله‌ای هم بسته به ساختار و جای رگ‌هایی که باید درمان شوند وجود دارند. مشاوره نزد یک متخصص عروق برای بررسی رگ‌ها و انتخاب و توضیح بهترین روش درمان برای فرد، ضروری است. این امر به معنای “درمان شخصی سازی شده” است.
آیا بیمه هزینه‌ی تشخیص و درمان واریس را پرداخت می‌کند؟
برخی از شرکت‌های بیمه هزینه‌ی درمان علامتی (سمپتوماتیک) واریس را تحت پوشش قرار می‌دهند.
آیا بیمار برای سونوگرافی یا آزمایشات تشخیصی برای بررسی این که آیا سیاهرگ صافن برگشت خون را به درستی انجام می‌دهد یا خیر باید به مطب دیگری مراجعه کند؟
در جلسه‌ی مراجعه‌ی بیمار به پزشک، علائم مرور شده و مشکلات وریدی فرد بررسی می‌شوند؛ معمولاً آزمایشات مورد نیاز در این مرحله توسط پزشک یا متخصص سونوگرافی انجام شده‌اند. اما در صورت نیاز به بررسی‌های تخصصی‌تر ممکن است پزشک بیمار را به مراکز تشخیصی فوق تخصصی ارجاع دهد.
آمادگی لازم برای تشخیص واریس با سونوگرافی چیست؟
آمادگی لازم برای تشخیص واریس با سونوگرافی چیست؟
سونوگرافی یک روش تصویربرداری پزشکی است که از امواج صوتی برای تولید تصاویر از داخل بدن استفاده می‌کند. این روش برای تشخیص و بررسی واریس، یکی از شایع‌ترین مشکلات عروقی پاها، استفاده می‌شود. در این روش از پرتوهای یونیزان استفاده نمی‌شود، بنابراین این روش برای بدن بی‌ضرر است.
برای آماده‌سازی برای سونوگرافی واریس، معمولاً به شما توصیه می‌شود که 6-8 ساعت قبل از آزمایش چیزی نخورید و نیاشامید، به جز آب. علاوه بر این، آماده‌سازی خاصی برای این آزمایش لازم نیست. شما ممکن است به شما توصیه شود زیورآلات خود را در آورید و لباس راحت و گشادی بپوشید. همچنین، ممکن است به شما گفته شود که گان بپوشید.
با انجام این آماده‌سازی‌ها، شما آماده‌ی انجام سونوگرافی برای تشخیص واریس خواهید بود و پزشک می‌تواند بهترین تصمیمات درمانی را برای شما بگیرد.
