اکثر بیماران جوان که تناسب اندام خوبی دارند، معمولا از ابتلا به رگ‌های واریسی تعجب می‌کنند. خوشبختانه نوع شدید واریس که نیاز به درمان دارد بین کودکان شایع نیست. اما اگر دچار رگ‌های واریسی شدید که باعث ایجاد علائم یا آسیب بافتی میشود بدون در نظر گرفتن سن باید به پزشک مراجعه کنید تا وضعیت شما با اسکن اولتراسوند بررسی شود. در این مقاله با علائم، علل، تشخیص و درمان واریس در کودکان آشنا خواهید شد. دقت کنید برای درمان رگ‌های واریسی کودکان به یک پزشک باتجربه و ماهر که با درمان و نحوه کنترل عوارض آشنا است، مراجعه کنید. این کار خطرات و عوارض جانبی و همچنین دوران نقاهت را کاهش میدهد.
انواع واریس در کودکان
واریس انواع مختلفی دارد از جمله:
- رگ های واریسی شاخه‌ای: این رگ‌ها نزدیک به سطح پوست قرار دارند و ضخیم و برجسته هستند.
- رگ های واریسی مشبک: این رگ‌ها قرمز هستند و گاهی در یک شبکه نزدیک به هم قرار می‌گیرند.
- رگ های واریسی تلانژکتازی: به این رگ‌ها، رگ‌های عنکبوتی هم گفته میشود. این رگ‌ها، دسته‌های کوچکی از رگ‌های آبی یا قرمز هستند که گاهی روی صورت یا پاهای شما ظاهر می‌شوند. آنها بی‌ضرر هستند و برخلاف رگ‌های واریسی شاخه‌ای، زیر سطح پوست برجسته نمی‌شوند.
علت واریس در کودکان چیست؟
به طور معمول، خونی که به قلب بازمی‌گردد، از پایین ساق پا به سمت بالای ساق جریان می‌یابد، در برابر نیروی گرانش. دریچه‌های بسیار کوچک یک طرفه در دیواره‌های رگ‌ها، به همراه انقباضات عضلانی طبیعی که با حرکت اتفاق می‌افتد، خون را به سمت قلب پمپاژ می‌کنند.
این دریچه‌ها پس از عبور خون، بسته می‌شوند تا از بازگشت خون به عقب جلوگیری کنند. اگر این دریچه‌ها ضعیف شوند، جریان برگشتی خون به نام رفلکس وریدی اتفاق می‌افتد و باعث تجمع خون در سیاهرگ‌ها میشود. اگر این دریچه‌ها در نهایت از کار بیفتند، خون به جای حرکت به جلو در رگ باقی می‌ماند. تجمع خون در رگ آسیب دیده، باعث افزایش فشار در دیواره رگ میشود و در نهایت، باعث کشیده شدن دیواره سیاهرگ و ایجاد واریس میشود.
عوارض خطر واریس برای کودکان
بر خلاف تصورات رایج، مشکلات رگ فقط سالمندان را درگیر نمی‌کند. این عارضه به طور کلی یک اختلال ژنتیکی است که میتواند کودکان، نوجوانان و بزرگسالان را درگیر کند. اما باتوجه به اینکه والدین معمولا انتظار ندارند کودکان به واریس مبتلا شوند این مشکل ممکن است تا سال ها ناشناخته بماند و به مرور زمان بدتر شود.
علاوه بر ژنتیک، اضافه وزن در هرسنی میتواند خطر ابتلا به مشکلات رگ را افزایش دهد. در برخی از کودکان رگ‌های واریسی با سایر بیماری های عروقی دژنراتیو مرتبط است که باعث ایجاد ناهنجاری های عروق خونی میشود. یکی از این اختلالات مادرزادی سندرم کلیپل ترنونه است که میتواند عروق وریدی، شریانی و لنفاوی را تحت تاثیر قرار دهد. ناهنجاری‌های وریدی تنها بخشی از مشکلات مرتبط با سندرم کلیپل ترنونه است.
چه کودکانی بیشتر در معرض ابتلا به واریس قرار دارند؟
ابتلا به رگ‌های واریسی در دختران شایع‌تر است. این سیاهرگ‌ها میتوانند ژنتیکی باشند یعنی اگر مادر یا خواهر شما آنها را داشته باشد، ممکن است شما هم به آن مبتلا شوید. مشکلاتی مانند اضافه وزن یا ایستادن طولانی مدت هر روز بدون ورزش که به پاهای شما فشار وارد می‌کنند، میتوانند باعث ایجاد رگ‌های واریسی شوند.
ابتلا به رگ‌های واریسی چیز مهمی نیست. این رگ‌ها معمولا بی خطر هستند. اما افرادی که رگ‌های واریسی آنها دردناک میشود باید به پزشک مراجعه کنند تا آنها را درمان کند.
علائم واریس در کودکان
رگ‌های واریسی همیشه روی سطح پوست قابل مشاهده نیستند. برخی از کودکان رگ‌های واریسی پنهان دارند. رگ‌های واریسی پنهان وضعیتی است که میتواند منجر به اگزما، تغییر رنگ پوست یا تورم در اطراف مچ پا میشود. علائم واریس معمولا شامل مشکلات مختلفی مانند خفیف ترین درد و سنگینی در پاها تا گرفتگی شبانه پا، سندرم بی قرار و حتی زخم‌های وریدی است. کودکان هم مانند بزرگسالان میتوانند چنین علائمی را تجربه کنند. هر یک از این علائم ممکن است حتی در صورتی که رگ‌های واریسی قابل مشاهده نباشند، رخ دهد. اگر یک مشکل زمینه‌ای درمان نشود علائم به طور کلی تا زمانی که بیمار درمانی را شروع نکند، شدیدتر می‌شوند.
چه زمانی برای رگ‌های واریس کودک به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر رگ‌های واریسی دارید و هیچ ناراحتی را احساس نمی‌کنید ممکن است نیازی به درمان نداشته باشید. واریس به ندرت یک بیماری جدی است و معمولا نیازی به درمان ندارد. اما اگر:
- رگ‌های واریسی کودک شما باعث درد یا ناراحتی او میشود.
- پوست روی رگ‌های کودک شما دردناک و حساس شده است.
- درد پاهای کودک شما باعث تحریک شبانه و اختلال در خواب او میشود.
پزشک میتواند بر اساس این علائم واریس را تشخیص دهد اما ممکن است به آزمایشات بیشتری نیاز داشته باشد.
تشخیص واریس در کودکان
در طی معاینات پزشکی برای تشخیص واریس پزشک ابتدا یک اولترسوند داپلکس از رگ های پای کودک در حالت ایستاده انجام میدهد. این سونوگرافی به پزشک کمک میکند که تشخیص دهد چه مشکلات سیاهرگی در زیر پوست وجود دارد.
معاینه اولتراسوند یک آزمایش ضروری برای بررسی رگ‌ها است چون جریان خون در رگ‌های پا را بررسی میکند. پزشکان از این آزمایش برای تشخیص نارسایی رگ‌ها استفاده می‌کنند. نارسایی رگ زمانی رخ میدهد که سیاهرگ‌های پا معمولا به دلیلی نقص در عملکرد دریچه‌ها در فشار خون از پاها به سمت قلب مشکل داشته باشند.
گزینه‌های درمان واریس در کودکان
بیماری رگ‌های واریسی ممکن است نیاز به درمان پزشکی نداشته باشد، اما در صورتی که علائم ناراحتی را به همراه داشته باشد، بهترین گزینه درمانی برای کودکان معمولا شبیه به بزرگسالان است. پزشک معمولا گزینه‌های درمانی را بر اساس شدت مشکل رگ‌ها ارائه میدهد نه سن بیمار.
با تشخیص و درمان زود هنگام، می‌توان از بروز عوارض جانبی جلوگیری کرد. خبر خوب این است که بسیاری از گزینه‌های درمانی برای کنترل یا درمان رگ‌های واریسی غیر تهاجمی یا کم تهاجمی هستند.
برای درمان رگ‌های واریسی کودکان، برخی از درمان‌های پزشکی شامل استفاده از لیزر یا اسکلروتراپی است. در اسکلروتراپی، پزشک مایعی را به داخل سیاهرگ تزریق میکند که باعث چروک شدن سیاهریگ میشود. لیزر و اسکلروتراپی دو درمان بسیار رایج هستند.
همچنین، می‌توانید با انجام کارهایی، احتمال ابتلای شما به رگ‌های واریسی را در سنین بالاتر کاهش دهید. ابتدا با ورزش، جریان خون را در حالت نرمال نگه دارید. تناسب اندام به تناسب رگ‌های شما هم کمک میکند. همچنین، از نشستن یا ایستادن طولانی مدت بدون حرکت خودداری کنید، چون به پاهای شما فشار وارد میشود.
پیشگیری از واریس در کودکان
شواهد کمی وجود دارد که نشان دهد کودک شما میتواند از بدتر شدن رگ‌های واریسی یا رشد رگ‌های واریسی جدید جلوگیری کند. اما راه‌هایی برای کاهش علائم رگ‌های واریسی موجود وجود دارد. مانند:
- پرهیز از ایستادن یا نشستن طولانی مدت و تلاش برای حرکت هر سی دقیقه یکبار
- استراحت های منظم در طول روز، بالا بردن پاها روی بالش در حین استراحت برای کاهش ناراحتی
- ورزش منظم: این کار میتواند گردش خون را بهبود بخشد و به حفظ وزن سالم کمک کند.
سوالات پرتکرار
چرا ممکن است کودکان به رگ‌های واریسی مبتلا شوند؟
رگ‌های واریسی ممکن است ژنتیکی باشند. این بدان معناست که اگر مادر یا خواهر شما رگ‌های واریسی داشته باشند شما هم به آنها مبتلا شوید. چیزهایی که به پاها شما فشار می‌کنند مانند اضافه وزن یا ایستادن طولانی مدت بدون تحریک هم میتوانند باعث ایجاد رگ‌های واریسی شوند.
آیا ابتلای یک نوجوان 14 ساله به واریس طبیعی است؟
شاید این مسئله برای شما عجیب باشد اما هم بزرگسالان و هم نوجوانان ممکن است به رگ‌های واریسی مبتلا شوند. شاید از خودتان بپرسید که چرا در سنین پایین به واریس میتلا شده‌اید؟ افراد جوان در صورت داشتن هر یک از عوامل خطر بیماری رگ‌ها میتوانند به واریس مبتلا شوند.
چگونه از ابتلای کودکان به واریس جلوگیری کنیم؟
اقدامات ساده‌ای وجود دارد که میتواند تشکیل رگ های واریسی را به تاخیر بیندازد مانند پرهیز از نشستن یا ایستادن طولانی مدت و بالا بردن مرتب پاها از سطح قلب. کنترل وزن، ورزش منظم و نپوشیدن کفش‌های پاشنه بلند هم میتواند راهکارهای مفیدی باشد.
آیا رگ‌های واریسی کودکان به طور طبیعی از بین می‌رود؟
رگ‌های واریسی کودکان از بین نمی‌روند و بهبود نمی‌یابند و ممکن است با گذشت زمان بدتر شوند. به همین دلیل حفظ سلامت بدن با رژیم غذایی و ورزش بسیار مهم است. کاهش وزن میتواند سلامت و کیفیت زندگی کودک را بهبود بخشد اما رگ‌های واریسی را درمان نمی‌کند.
آیا نوشیدن آب به دارمان واریس در کودکان کمک میکند؟
نوشیدن آب کافی به سلامت رگ‌ها کمک میکند و میتواند باعث پیشگیری از واریس شود. نوشیدن آب کافی جریان خون را بهبود میبخشد و ماهیچه هایی که از رگ‌های کودک حمایت می‌کنند را تقویت میکند.
کودکان مبتلا به واریس باید از مصرف چه چیزهایی اجتناب کنند؟
- خوراک‌های سرخ شده: این نوع غذاها ممکن است باعث انسداد رگ‌ها و مشکل در جریان خون شوند.
- مصرف شیر و پنیر ممکن است باعث ایجاد مشکلات در سیستم گوارشی شده و منجر به یبوست و تورم رگ‌ها شود.
- مصرف گوشت‌های فراوری شده و نان سفید نیز بهتر است به حداقل ممکن رسانده شود.
رگ‌های واریس در چه سنی ظاهر می‌شوند؟
رگ های واریسی میتوانند در هر سنی ظاهر شوند. این رگ های معمولا تا اواسط دهه بیست زندگی افراد ظاهر نمی‌شوند. با افزایش سن احتمال ابتلا به واریس در افراد بیشتر میشود که به عوامل مختلفی بستگی دارد.
بهترین ویتامین برای رگ های واریسی در کودکان چیست؟
ویتامین B. این خانواده از ویتامین ها یکی از مهم ترین ویتامین ها برای تقویت رگ های خونی و در نتیجه جلوگیری از مشکلات رگ ها یا حداقل به تاخیر انداختن آنها هستند. برای کسانی که سابقه مشکلات رگ و لخته شدن خون در خانواده خود دارند مصرف ویتامین B6 و B12 از اهمیت ویژه ای برخودار است.
بهترین غذا برای واریس در کودکان چیست؟
غذاهای سرشار از فیبر مانند جو، سیب، تخم کتان، هویج و انواع توت ها برای مبارزه با واریس و حفظ سلامت رگ ها مفید هستند.
آیا واریس ژنتیکی است؟
معمولا تصور میشود که ژنتیک یکی از عوامل ابتلا به واریس است. اما عواملی که فشار بیشتری به رگ‌ها وارد می‌کنند مانند اضافه وزن هم در ابتلا به رگ‌های واریسی نقش دارند.
