واریس یا رگ‌های واریسی، رگ‌های پیچیده و بزرگی هستند که معمولا در نزدیکی سطح پوست قرار دارند. این رگ‌ها ممکن است به واریس تبدیل شوند. واریسی عمدتا بر روی رگ‌های پا تأثیر می‌گذارد و یکی از شایع‌ترین وضعیت‌هایی است که در دوران بارداری رخ می‌دهد. بسیاری از زنان، به ویژه در سه ماهه سوم بارداری، به واریس مبتلا میشوند.
دلایل ایجاد واریس
رگ های واریسی معمولا دریچه های یک طرفه دارند که به جریان خون به سمت قلب کمک می کنند. فشار یا ضعیف شدن این دریچه ها باعث می شود که خون در رگ ها جمع شود. این وضعیت باعث بزرگ شدن و متورم شدن رگ ها می شود. تورم رگ های پا باعث ایجاد واریس می شود. تغییرات زیادی در دوران بارداری می تواند احتمال ابتلا به واریس را افزایش دهد ازجمله:
افزایش حجم خون
سیاهرگ ها رگ های خونی هستند که خون را از اندام ها به قلب بازمی گردانند بنابراین خون در رگ های پا بر خلاف نیروی جاذبه عمل می کند و در دوران بارداری مقدار خون در بدن افزایش می یابد و به رگ ها اضافه می شود. در دوران بارداری سطح پروژسترون هم افزایش می یابد و دیواره رگ های خونی را شل می کند. ترکیب این وضعیت ها احتمال ابتلا به واریس را در زنان باردار افزایش می دهد.
وزن
اضافه وزن، حمل وزن دوقلو یا چند قلو و ایستادن طولانی مدت هم می تواند احتمال ابتلا به واریس را افزایش دهد. اضافه وزن نوزاد در حال رشد که بر رگ های خونی لگن فشار وارد می کند، می تواند دلیل اصلی ایجاد رگ های واریسی باشد. اضافه وزن طبیعی دوران بارداری جریان خون را تغییر می دهد در نتیجه تاثیر زیادی در ایجاد رگ های واریسی دارد.
تغییرات هورمونی
افزایش میزان هورمون در دوران بارداری باعث شل شدن دیواره عضلانی رگ های خونی می شود در نتیجه احتمال ابتلا به رگ های واریسی را افزایش می دهد. این وضعیت میتواند باعث کند تر شدن جریان بازگشت خون به قلب و تورم رگ های کوچکتر در لگن و پاها شود.
ژنتیک
اگر سایر اعضای خانواده شما به وایس مبتلا شده باشند، احتمال ابتلا به واریس برای شما بیشتر است. ابتلا ژنتیکی به رگ های واریسی برای زنان بیشتر از مردان است و با هر بارداری و افزایش سن بدتر می شود. رگ های واریسی معمولا ارثی هستند یعنی احتمالا مادر و مادر بزرگ شما هم در دوران بارداری به آن مبتلا شده اند. بنابراین نمی توانید از ابتلا به رگ های واریسی جلوگیری کنید.
علائم واریس
رگ های واریسی معمولا رگ های بزرگ، پیچ خورده، برجسته، آبی یا بنفش روی پاها هستند و اغلب در پشت ساق پا یا داخل پاها دیده می شوند. این رگ ها ممکن است باعث تورم خفیف در مچ پاها، درد، سنگینی یا احساس ضربان در پاها شوند. اگر رگ های واریسی در ناحیه تناسلی ایجاد شوند ممکن است به صورت سیاهرگ های بزرگ، پیچ خورده و برجسته ظاهر شوند. دقت کنید که رگ های واریسی را با علائم کشش پوست اشتباه نگیرید. رگ های واریسی متفاوت هستند چون این سیاهرگ ها هستند که تحت تاثیر این مشکل قرار می گیرند نه پوست.
خطرات واریس در بارداری
رگ‌های واریسی ممکن است باعث خارش یا درد شوند و برای فرد ناخوشایند باشند، اما به طور کلی در کوتاه مدت ضرر زیادی ندارند. اگر نیاز به درمان رگ‌های واریسی دارید، می‌توانید آن را به بعد از زایمان موکول کنید. درصد کمی از افرادی که واریس دارند، ممکن است لخته‌های خونی کوچکی در نزدیکی سطح پوستشان داشته باشند که به آنها ترومبوز وریدهای سطحی می‌گویند. در صورت ایجاد این نوع لخته‌ها، ممکن است رگ سفت شود و اطراف آن قرمز، داغ، حساس یا دردناک شود. اگر فکر می‌کنید به این لخته‌ها مبتلا شده‌اید، باید با پزشک یا مامای خود تماس بگیرید، زیرا این موضوع ممکن است خطرناک باشد. در دوران بارداری، می‌توان با استفاده از کمپرس گرم رگ‌های واریسی را درمان کرد و معمولا در عرض چند روز بهبود می‌یابند. در برخی موارد، ناحیه اطراف لخته خون ممکن است عفونی شود که در این صورت ممکن است باعث تب و لرز شود و بیمار باید فوراً آنتی‌بیوتیک مصرف کند.
همچنین در صورت هر یک از علائم زیر فورا با پزشک خود تماس بگیرید:
- تورم شدید پاها
- ایجاد زخم روی ساق پا
- تغییر رنگ پوست نزدیک رگ ها
در موار نادر ترومبوز ورید سطحی می تواند به ترومبوز وریدی عمقی (DVT) تبدیل شود. ترومبوز ورید عمقی یک بیماری جدی تر است که در آن سیاهرگ های عمقی معمولا در پاها ایجاد می شوند و ممکن است ملتهب شوند و به ریه سرایت کنند، در نتیجه جان بیمار به خطر می افتد. چه واریس داشته باشید چه نه، بارداری احتمال ابتلا به DVT را افزایش می دهد. البته DVT یک بیماری شایع نیست و احتمال ابتلا به این بیماری چه در دوران بارداری و چه در هفته های پس از زایمان حدود 1 در 1600 است.
درمان واریس در بارداری
رگ های واریسی چند ماه بعد از زایمان از بین می روند اما در برخی موارد هم بیشتر طول می کشد و در برخی موارد دیگر هم هرگز از بین نمی روند. اگر در دوران بارداری به واریس مبتلا شدید احتمالا از بین می روند اما برای برخی زنان ممکن است تا سال ها ماندگار باشد. در ادامه می توانید با کارهایی که می شود برای رگ های واریسی انجام داد آشنا شوید:
در دوران بارداری
تکنیک هایی وجود دارد که به شما کمک می کند تا رگ های واریس را کاهش دهید یا حداقل آنها را کنترل کنید. به این نکته دقت کنید که همه زنان به رگ های واریسی مبتلا نمی شوند بنابراین ممکن است شما یکی از این افراد باشید. اما اگر به رگ های واریسی مبتلا شدید راه حل هایی برای آن وجود دارد:
خون خود را در جریان نگه دارید.
هر زمان که می توانید راه بروید و هنگام نشستن پاهای خود را بالا نگه دارید. هنگام ایستادن یک پا را روی یک چهار پایه قرار دهید (پاهایتان را به طور متناوب جابجا کنید). هر چند وقت یکبار مچ پای خود را خم کنید و عادت نشستن با پاهای روی هم را کنار بگذارید. این تکنیک ها از ایجاد رگ های عنکبوتی هم جلوگیری می کند.
حرکت کنید.
ورزش از ایجاد رگ های واریسی جلوگیری می کند. بنابراین یک یا دو بار در روز پیاده روی کنید یا با برخی از تمرین های کم فشار جریان گردش خون بدن را افزایش دهید. تحقیقات نشان می دهد که حرکت در آب بسیار مفید است بنابراین اگر می توانید به استخر بروید.
بدنتان را در یک حالت راحت نگه دارید.
لباس های راحت بپوشید به طوری که به بدنتان نچسبد (از جمله لباس های زیر) مخصوصا در قسمت بالای پاها. از پوشیدن کمربند ها یا جوراب های تنگ با تاپ های کشی تنگ، کفش های تنگ و پاشنه بلند خودداری کنید.
جوراب شلواری فشاری بپوشید.
یک نوع جوراب شلواری تنگ که می تواند مفید باشد، ساپورتی است که که فشار رو به پایین شکم را خنثی کند. در حالی که هیچ تحقیقی وجود ندارد که ثابت کند جوراب شلواری فشاری راه حل خوبی برای رگ های واریسی است اما می تواند تسکین موقتی برای شما باشد. پوشیدن آنها جذاب نیست اما صبح ها قبل از بلند شدن از رختخواب به جلوگیری از تجمع خون کمک می کند.
افزایش مدوام وزن در بارداری
به توصیه های پزشکتان درباره افزایش وزن در دوران بارداری عمل کنید. افزایش بیش از حد وزن نیاز به سیستم گردش خون را افزایش می دهد.
به پهلو بخوابید.
این کار باعث جلوگیری از فشار به رگ های خونی اصلی می شود و گردش خون را افزایش می دهد.
از اعمال فشار روی بدن خودداری کنید.
بلند کردن اجسام سنگین یا فشار دادن هنگام نشستن روی توالت (یبوست یکی دیگر از علائم دوران بارداری است) می تواند باعث افزایش رگ های واریسی شود.
ویتامین های روزانه خود را مصرف کنید.
رژیم غذایی سالم در دوران بارداری می تواند به حفظ سلامت رگ ها کمک کند. بنابراین مقدار زیادی غذاهای حاوی ویتامین سی مصرف کنید چون بدن آن را برای تولید الاستین و کلاژن استفاده می کند. بافت همبند رگ های خونی را ترمیم و حفظ می کند.
بعد از بارداری
ممکن است رگ های واریسی شما خارش، درد و ظاهر ناخوشایندی داشته باشند اما بعید است که شما و کودکتان در معرض خطر قرار داشته باشید. خوشبختانه در بیشتر موارد اگر قبل از بارداری رگ های واریسی نداشته اید در عرض چند ماه پس از زایمان این رگ ها به طور کلی از بین می روند. پس از زایمان بهتر است همچنان از جوراب های فشاری استفاده کنید، به طور منظم ورزش کنید، برای مدت طولانی ننشینید یا نایستید و تا حد امکان پاهای خود را بالا بیاورید. اگر برای درمان رگ های واریسی جراحی را انتخاب کرده اید بهتر است حداقل تا یک سال بعد از زایمان خود صبر کنید تا مطمئن شوید که آیا رگ های واریسی خود به خود کمتر می شوند یا به طور کامل از بین می روند یا خیر.
نکات مهم
نکات مهم در مورد رگ های واریسی در بارداری:
- هموروئید و واریس رگ های متورم و پیچ خورده هستند. این سیاهرگ ها اغلب در پاها هستند، اما زمانی که در رکتوم ایجاد می شوند به آنها هموروئید گفته می شود.
- بسیاری از تغییرات طبیعی در بارداری میتواند خطر ابتلا به واریس را افزایش دهد.
- واریس در بارداری یک مشکل موقت است و پس از زایمان بهبود می یابد.
- شما می توانید کارهای خاصی را برای کاهش ناراحتی انجام دهید از جمله حمام در وان، کمپرس یخ یا کمپرس سرد برای کاهش تورم، کرم و سایر دارو ها.
سوالات پرتکرار
چه چیزی به واریس در دوران بارداری کمک می کند؟
درمان‌های طبیعی واریس در دوران بارداری شامل روش‌های زیر می‌باشد:
1. اجتناب از نشستن یا ایستادن طولانی مدت در یک وضعیت
2. پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند را به دلیل فشار زیاد بر روی پاها و پاشنه‌ها، بهتر است از آنها خودداری کنید.
3. ورزش منظم: ورزش منظم و ملایم مانند پیاده‌روی یا شنا میتواند به بهبود گردش خون کمک کند.
4. استفاده از جوراب فشاری مخصوص بارداری: استفاده از جوراب‌های فشاری مخصوص بارداری میتواند فشار روی پاها را کاهش داده و به بهبود گردش خون کمک کند.
5. قرار دادن پاها به صورت منظم به بالا: قرار دادن پاها به بالا میتواند به بهبود گردش خون کمک کند.
این روش‌ها می‌توانند به کاهش علایم واریس در دوران بارداری کمک کنند ولی در هر صورت قبل از انجام هرگونه تغییر در روش‌های درمانی، بهتر است با پزشک یا متخصص مشورت کنید.
آیا رگ های واریسی بارداری از بین می روند؟
در اکثر زنان رگ های واریسی دوران بارداری در عرض سه ماه بعد از زایمان کاملا برطرف می شوند.
آیا باید رگ های واریسی را ماساژ داد؟
ماساژ درمانی مانند ماساژ های تخلیه عروقی و لنفاوی که هدفشان افزایش گردش خون و بهبود بافت است برای بیماران مبتلا به وایس و نارسایی مزمن وریدی مفید است.
رگ های وایسی دوران بارداری در چه صورتی خطرناک می شوند؟
اگر متوجه شدید که رگ سفت، داغ یا دردناک هستند یا پوست روی آنها قرمز شده با پزشک خود تماس بگیرید. رگ های واریسی معمولا پس از زایمان بهتر میشوند یعنی زمانی که رحم دیگر به بزرگ سیاهرگ زیرین فشار وارد نمیکند.
