درد آنژین یک نوع درد در قفسه سینه است که به دلیل ورزش، استرس یا عوامل دیگری که قلب را وادار به کار سخت‌تر می‌کنند، ایجاد می‌شود. این نوع درد، یکی از علائم شایع بیماری شریان کرونری است که ناشی از انسداد شریان‌های کرونری به دلیل کلسترول است. شریان‌های کرونری شبکه‌ای از سرخرگ‌ها هستند که عضله قلب را تغذیه می‌کنند.
باید توجه داشت که بیماری‌های قلبی تنها عامل درد در قفسه سینه نیستند. عوامل دیگری مانند تنش عضلات قفسه سینه، سوزش سردل (رفلاکس معده به مری)، پریکاردیت و پلورزی نیز ممکن است باعث درد در قفسه سینه شوند. بنابراین، مهم است که بتوانید تفاوت بین درد آنژین و سایر نوع‌های درد قفسه سینه را تشخیص دهید، زیرا روش‌های درمان متفاوتی دارند و عوارض بلندمدت‌شان نیز ممکن است با یکدیگر متفاوت باشد.
آنژین صدری
آنژین یک علامت است. آنژین احساس ناراحتی یا دردی است که در اثر کاهش جریان خون در قلب حس می‌شود. آنژین خطرناک نیست، بلکه می‌تواند نشانه نوعی ناراحتی قلبی مانند بیماری عروق کرونری باشد. درد آنژین معمولاً در قفسه سینه حس می‌شود. برخی بیماران درد را در بازو، گردن، معده، پشت بدن یا فک حس می‌کنند.
آنژین پایدار
آنژین پایدار شایع‌ترین نوع آنژین است. آنژین پایدار معمولاً هنگام سخت‌تر کار کردن قلب، برای مثال در زمان بالا رفتن از سربالایی بروز می‌یابد و با استراحت کردن آرام می‌شود. بیمار معمولاً می‌داند که چه زمانی احتمالاً دچار درد خواهد شد و درد یا ناراحتی‌اش مشابه حسی است که قبلاً داشته است.
آنژین پایدار پنج دقیقه یا کمتر طول می‌کشد و در صورت استراحت کردن یا مصرف دارو بهبود می‌یابد.
آنژین ناپایدار
آنژین ناپایدار آنژینی است که با علائم عادی تفاوت دارد. آنژین صدری ناپایدار دارای ویژگی‌های زیر است:
- هنگام استراحت یا در پی کمی فعالیت شروع می‌شود.
- غیرقابل‌پیش‌بینی است.
- بیشتر از معمول طول می‌کشد.
- بیشتر از معمول رخ می‌دهد.
- به داروهای آنژین واکنش نشان نمی‌دهد.
اگر آنژین‌تان تغییر کرده یا شدیدتر شده است، فوراً به پزشک یا نزدیک‌ترین اورژانس بیمارستان مراجعه کنید.
همچنین اگر متوجه تغییرات دیگری مانند از نفس افتادن در علائم‌تان شدید، باید از پزشک وقت بگیرید.
علت آنژین صدری
کاهش جریان خون در قلب (ایسکمی میوکارد) یکی از دلایل آنژین است. مشکلات متعدد شریان‌های کرونری مانع از آن می‌شود که قلب خون کافی دریافت کند. این مشکلات را در ادامه بیشتر توضیح می‌دهیم.
بیماری شریان کرونری (CAD)
بیماری شریان کرونری شایع‌ترین علت آنژین است. این بیماری نتیجه تجمع پلاک (ماده‌ای چرب و مومی) در شریان‌های کرونری مسئول خون‌رسانی به قلب است. این شریان‌ها تنگ یا سخت (تصلب شرایین یا آترواسکلروز) می‌شوند، در نتیجه جریان خون در قلب کمتر می‌شود.
بیماری میکروواسکولار کرونری
این عارضه در میان بانوان شایع‌تر از آقایان است. بیماری میکروواسکولار کرونری به دیواره‌های رگ‌های خونی کوچکی آسیب می‌زند که از شریان‌های کرونری منشعب می‌شوند. این رگ‌ها در تست‌های متداول بیماری شریان کرونری دیده نمی‌شود. برای تشخیص این بیماری باید آزمایش خاصی انجام شود که در تمام مراکز پزشکی در دسترس نیست.
اسپاسم شریان کرونری
شریان‌های کرونری مکرراً منقبض یا سفت و بعد باز می‌شوند. این اسپاسم‌ها جریان خون را در قلب موقتاً محدود می‌کند. ممکن است بیمار بدون ابتلا به بیماری شریان کرونری دچار اسپاسم کرونری شود. گرفتگی شریان‌های کرونری گاهی با آزمایش‌های روتین CAD تشخیص داده نمی‌شود و تشخیص آن نیازمند آزمایش‌های خاصی است که در تمام مراکز درمانی انجام نمی‌شود.
عواملی که احتمال بروز آنژین صدری را بیشتر می‌کند
آنژین عامل‌های خطر بسیاری دارد. بعضی عامل‌ها خطر ابتلا به آن دسته از ناراحتی‌های قلبی، مانند بیماری شریان کرونری، را افزایش می‌دهند که مستقیماً باعث آنژین می‌شوند. دیگر عوامل خطر آنژین میزان رسیدن خون غنی از اکسیژن را به قلب محدود می‌کنند.
بعضی عامل‌های خطر مانند بالا رفتن سن را نمی‌توان تغییر داد. ممکن است بتوانید دیگر عوامل خطر آنژین را با تغییر سبک زندگی و مصرف دارو مدیریت کنید. درباره روش‌های کاهش خطر ابتلا به آنژین با پزشک معالج‌تان مشورت کنید. از جمله عامل‌های خطر آنژین می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کم‌خونی (پایین بودن تعداد گلبول‌های قرمز)
- استرس مزمن
- دیابت
- رژیم غذایی سرشار از چربی اشباع، چربی ترانس، مواد قندی، سدیم یا کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده
- زیاده‌روی در مصرف مشروبات الکلی
- تماس با ذرات معلق آلوده‌کننده هوا مانند گرد و غبار موجود در هوای جاده‌ها، مزارع یا محل‌های ساخت و ساز
- سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری‌های قلبی در سن پایین
- نارسایی قلب
- بیماری دریچه قلب
- بالا بودن فشار خون
- بالا بودن کلسترول
- کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک (بزرگ شدن قلب)
- التهاب
- تماس بلندمدت با دود سیگار و دخانیات
- سندرم متابولیک
- کم‌تحرکی و ورزش نکردن
- چاقی
- بالا بودن سن: بالای 45 سال برای مردان و بالای 55 سال برای زنان
- کشیدن سیگار، سیگار الکترونیک (ویپ) یا مصرف انواع دخانیات
- مصرف مواد مخدر
اگر دچار درد قفسه سینه‌ای شدید که جدید یا غیرعادی بود و فکر کردید که ممکن است در حال حمله قلبی باشید، فوراً با اورژانس 115 تماس بگیرید. درمان سریع بسیار مهم است و می‌تواند مانع از آسیب بیشتر شود.
ضروری است برای درمان بیماری شریان کرونری زمینه‌ای که علت اصلی ابتلا به آنژین است، تحت نظر پزشک باشید. باید عامل‌های خطر، مانند فشار خون بالا، کشیدن سیگار، میزان کلسترول خون بالا، ورزش نکردن، اضافه وزن و تغذیه سرشار از چربی اشباع، را کنترل کنید.
علائم آنژین صدری
درد قفسه سینه یک علامت است، اما اثرهای متفاوتی بر بیماران مختلف دارد. علائم آنژین صدری عبارت است از:
- درد
- سوزش
- ناراحتی
- سرگیجه
- خستگی
- احساس گرفتگی در قفسه سینه
- احساس سنگینی یا فشار در قفسه سینه
- حالت تهوع یا استفراغ
- تنگی نفس
- فشردگی
- تعریق
ممکن است درد یا سوزش سردل یا نفخ و گاز معده را با آنژین صدری اشتباه بگیرید.
احتمال دارد دردی را پشت جناغ سینه حس کنید که در شانه‌ها، بازوها، گردن، گلو، فک یا پشت بدن منتشر شود.
آنژین پایدار غالباً با استراحت بهتر می‌شود. اما استراحت همواره موجب بهبود آنژین ناپایدار نمی‌شود و حتی ممکن است آن را تشدید کند. آنژین ناپایدار یک فوریت پزشکی است که باید فوراً درمان شود.
مردان غالباً درد را در قفسه سینه، گردن و شانه‌ها احساس می‌کنند. اما بانوان در ناحیه شکم، گردن، فک، گلو یا پشت بدن دچار درد می‌شوند. همچنین ممکن است علائمی مانند تنگی نفس، تعریق یا سرگیجه را تجربه کنید.
روش‌های تشخیص آنژین صدری
پزشک بر اساس توصیف علائم، زمان بروز درد آنژین و عامل‌های خطر بیماری شریان کرونری به ابتلای بیمار به آنژین مشکوک می‌شود.
پزشک احتمالاً ابتدا دستور گرفتن نوار قلب (ECG) را می‌دهد تا تعیین کند که چه آزمایش‌های دیگری برای تأیید تشخیص لازم است.
تست استرس ورزش استاندارد
اگر نوار قلب عادی باشد و بتوانید ورزش کنید، غالباً ابتدا تست استرس ورزش انجام می‌شود. تست استرس را می‌توان با تردمیل، دوچرخه ثابت یا دستگاه‌های ورزشی دیگر انجام داد؛ ابتدا وسیله پایش قلب به بیمار متصل می‌شود، سپس بیمار بر روی دستگاه ورزشی قرار می‌گیرد. تست استرس ورزش نشان می‌دهد که وقتی قلب مجبور است سخت‌تر کار کند، شریان‌های کرونری برای خون‌رسانی به قلب تا چه حد خوب عمل می‌کنند و آیا ضربان قلب عادی باقی می‌ماند یا خیر. انجام تست استرس ورزش عموماً ایمن است.
تصویربرداری از قلب
آزمایش‌های مختلفی تصویرهایی از قلب را تولید می‌کنند. این تصویرها به تشخیص آنژین کمک می‌کنند و اطلاعاتی را درباره میزان انسداد شریان کرونری در اختیار می‌گذارند. از جمله این روش‌ها می‌توان به استرس اکوکاردیوگرافی، تست استرس هسته‌ای و اسکن PET اشاره کرد. اگر بیمار نتواند ورزش کند، دارو برای انقباض و افزایش ضربان قلب به او تزریق می‌شود.
آنژیوگرافی عروق کرونری
آنژیوگرام نوع خاصی از رادیوگرافی شریان‌های کرونری است. پزشک لوله کوچکی به نام کاتتر را وارد رگ کشاله ران می‌کند و آن را برای انجام دادن آنژیوگرافی قلب به سمت قلب حرکت می‌دهد. مایعی به نام ماده حاجب از کاتتر خارج می‌شود که در عکس رادیوگرافی قابل‌مشاهده است.
درمان آنژین صدری
روش درمان آنژین صدری به شدت آسیب‌دیدگی قلب بستگی دارد. اگر آنژین خفیف باشد، مصرف دارو و تغییر سبک زندگی غالباً به بهتر شدن جریان خون و کنترل علائم کمک خواهد کرد.
تغییر سبک زندگی
همچنان می‌توانید فعال باشید و ورزش کنید، اما باید به ندای بدن‌تان گوش بدهید. اگر احساس درد کردید، هر فعالیتی را که مشغول انجامش هستید، متوقف کنید و استراحت کنید. محرک‌های آنژین مانند استرس یا ورزش سنگین را شناسایی کنید و سعی کنید از آن محرک‌ها اجتناب کنید. به عنوان مثال، اگر صرف غذای سنگین باعث بروز مشکل می‌شود، حجم وعده‌های غذایی را کمتر و تعدادشان را بیشتر کنید. اگر هنوز درد داشتید، با پزشک درباره لزوم انجام آزمایش‌های بیشتر یا تغییر داروها مشورت کنید. زیرا آنژین می‌تواند نشانه یک بیماری خطرناک باشد، لازم است از وضعیت سلامتی‌تان مطمئن شوید.
توصیه‌های زیر را برای اصلاح سبک زندگی و محافظت از قلب‌تان رعایت کنید:
- اگر سیگاری هستید، سیگار را ترک کنید: سیگار کشیدن به رگ‌ها آسیب می‌زند و خطر ابتلا به بیماری قلبی را افزایش می‌دهد.
- تغذیه دوستدار قلب داشته باشید تا قلب‌تان سالم بماند: رعایت این نوع رژیم غذایی فشار خون و میزان کلسترول را کاهش می‌دهد. اگر فشار خون و کلسترول در بازه نرمال نباشد، خطر ابتلا به بیماری قلبی بیشتر می‌شود. سعی کنید رژیم غذایی‌تان عمدتاً از میوه و سبزی، غلات کامل سبوس‌دار، ماهی، گوشت قرمز بدون چربی یا لبنیات کم‌چرب یا بدون چربی تشکیل شود. مصرف نمک، چربی و مواد قندی را کاهش دهید.
- استرس‌تان را مدیریت کنید: مدیتیشن، تنفس عمیق یا یوگا به آرام شدن و کاهش استرس کمک می‌کند.
- ورزش کنید: سعی کنید اکثر روزهای هفته ورزش کنید.
درمان دارویی
پزشکان داروهای زیر را برای درمان آنژین تجویز می‌کنند:
- نیترات‌ها یا مسدود کننده‌های کانال کلسیم برای پهن و شل کردن رگ‌های خونی تا خون بیشتری بتواند در قلب جریان پیدا کند.
- بتابلاکرها برای آهسته کردن فعالیت قلب تا قلب مجبور نباشد به سختی کار کند.
- داروهای رقیق‌کننده خون یا ضدپلاکت‌ها برای پیشگیری از تشکیل لخته خون
- استاتین‌ها برای کاهش میزان کلسترول و تثبیت پلاک
مصرف داروها طبق دستور پزشک بخش مهمی از زندگی با آنژین است. اگر پزشک معالج برای‌تان نیتروگلیسیرین تجویز کرد، لازم است این دارو را همواره همراه داشته باشید و آن را هنگام شروع حمله آنژین طبق دستور مصرف کنید.
عمل‌های جراحی قلب
اگر درمان دارویی کافی نباشد، ممکن است لازم باشد که شریان‌های مسدود با انجام جراحی باز شود. به این منظور عمل‌های زیر انجام می‌شود:
آنژیوپلاستی/ استنت‌گذاری
متخصص قلب و عروق لوله باریکی را که بالونی داخلش قرار دارد، وارد رگ می‌کند و از راه رگ به قلب می‌رساند. سپس بالون را داخل شریان تنگ‌شده باد می‌کند تا شریان پهن شود و جریان خون بازیابی شود. ممکن است جراح لوله کوچکی به نام استنت را برای باز نگه داشتن شریان وارد آن کند. استنت دائمی و معمولاً فلزی است؛ البته استنت را می‌توان از ماده‌ای تهیه کرد که بدن آن را به مرور زمان جذب می‌کند. بعضی استنت‌ها حاوی دارویی هستند که از انسداد دوباره شریان جلوگیری می‌کند.
آنژیوپلاستی معمولاً کمتر از دو ساعت طول می‌کشد. بیماران احتمالاً شب عمل در بیمارستان بستری می‌شوند.
پیوند بای‌پس شریان کرونری (CABG) یا جراحی بای‌پس
جراح سرخرگ یا سیاهرگ سالم را از بخش دیگری از بدن می‌گیرد و از آن برای کنار گذاشتن و دور زدن رگ مسدود یا تنگ‌شده استفاده می‌کند.
انتظار می‌رود که بیماران تقریباً یک هفته پس از جراحی بای‌پس در بیمارستان بستری شوند. بیمار یک یا دو روز در بخش مراقبت‌های ویژه بستری می‌شود تا پرستاران و پزشکان ضربان قلب، فشار خون و میزان اکسیژنش را به دقت تحت نظر داشته باشند. سپس بیمار به بخش عمومی منتقل می‌شود.
دستگاه فشارنده متناوب تقویت‌شده خارجی
دستگاه فشارنده متناوب تقویت‌شده خارجی (EECP) گزینه‌ای برای تسکین درد آنژین است. پزشک زمانی EECP را توصیه می‌کند که درمان‌های دیگر مؤثر نبوده باشد یا برای بیمار مناسب نباشد. EECP از چند کاف فشار خون که روی هر دو پا بسته می‌شود، برای فشار دادن ملایم و در عین حال محکم رگ‌ها استفاده می‌کند تا جریان خون قلب تقویت شود. هر موج با توجه به ضربان قلب زمان‌بندی می‌شود. در نتیجه خون بیشتری هنگام استراحت کردن جریان پیدا می‌کند.
وقتی قلب دوباره شروع به پمپاژ خون می‌کند، فشار فوراً برداشته می‌شود. به این ترتیب خون با سهولت بیشتری پمپاژ می‌شود. EECP به رگ‌ها کمک می‌کند تا یک بای‌پس طبیعی را برای دور زدن سرخرگ‌های تنگ یا مسدود شده‌ای ایجاد کنند که باعث درد قفسه سینه می‌شوند. همچنین EECP به باز شدن چند رگ کوچک قلب کمک می‌کند. در نتیجه رگ‌ها جریان خون بیشتری را به عضله قلب می‌رسانند و درد قفسه سینه برطرف می‌شود.
استفاده از EECP در شرایط زیر توصیه می‌شود:
- درد قفسه سینه پایدار و مزمن
- نتیجه نگرفتن از مصرف نیترات‌ها، مسدود کننده‌های کانال کلسیم و بتابلاکرها
- مناسب نبودن انجام عمل‌های تهاجمی مانند جراحی بای‌پس، آنژیوپلاستی یا استنت‌گذاری
EECP درمانی تهاجمی نیست. اگر پزشک درمان با EECP را برای‌تان مناسب بداند، 35 ساعت تحت درمان قرار خواهید گرفت. درمان یک تا دو ساعت در روز، 5 روز در هفته به مدت 7 هفته انجام می‌شود. مطالعات نشان داده است که درمان با EECP مزایایی مانند کمتر شدن نیاز به مصرف داروهای ضدآنژین، کمتر شدن علائم و یافتن توانایی برای بیشتر فعالیت کردن بدون تحمل علائم را به دنبال دارد.
پیشگیری از آنژین
آنژین یکی از علائم بیماری شریان کرونری یا آترواسکلروز است. عامل‌های متعددی مانند سبک زندگی ناسالم شامل سیگار کشیدن، تغذیه نامناسب، اضافه وزن، کم‌تحرکی، مشکلات سلامت روان و رفاه نامناسب شتاب بیشتری به آنژین می‌دهند.
تغییر دادن عامل‌های خطر آسیب شریان‌ها را آهسته یا متوقف می‌کند و خطر حمله قلبی مجدد را کاهش می‌دهد. توصیه‌های زیر را برای پیشگیری از آنژین رعایت کنید:
- اگر سیگاری هستید، سیگار را ترک کنید.
- داروها را طبق دستور پزشک مصرف کنید.
- تغذیه سالم و دوستدار قلب داشته باشید.
- بیشتر ورزش کنید.
- اگر اضافه وزن دارید، وزن‌تان را کم کنید.
جمع‌بندی
آنژین یک نشانه است که معمولاً ناشی از ابتلا به بیماری شریان‌های کرونری (CAD) است، اگرچه ممکن است دلیل دیگری نیز داشته باشد. آنژین یک علامت جدی است که نباید آن را به سبکی سرسری در نظر گرفت. بدون توجه به اینکه آیا شما دچار آنژین پایدار یا ناپایدار هستید، باید در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید تا وضعیت شما ارزیابی شود و درمان مناسبی را دریافت کنید.
روش‌های مختلفی برای تشخیص و درمان آنژین وجود دارد که شامل درمان دارویی، تغییرات در سبک زندگی، ویزیت‌های دوره‌ای منظم و در موارد پیشرفته، مداخله جراحی می‌شود. حتی اگر تشخیص آنژین را دریافت کردید، می‌توانید همچنان زندگی سالمی داشته باشید.
پزشک شما دستورات واضحی را درباره مصرف داروها و روش‌های درمان آنژین ارائه می‌دهد. شما باید دقیقاً به دستورات پزشک پایبند باشید و به هر علامت جدید یا بازگشت علائم توجه کنید. هرگونه علامت را باید به پزشک خود گزارش دهید تا از وقوع عوارض بیشتر و حتی مرگبار جلوگیری شود.
پرسش‌های پرتکرار
اگر آنژین داشته باشم، دچار چه علائمی می‌شوم؟
علائم شناخته شده آنژین عبارت است از: ناراحتی یا درد قفسه سینه که در بازوها، گردن، فک، معده یا پشت بدن منتشر می‌شود. برخی بیماران دردی خفه و مداوم در قفسه سینه دارند یا در قفسه سینه احساس سنگینی می‌کنند. درد یا ناراحتی قفسه سینه شبیه سوء هاضمه است، اما باعث احساس کسالت عمومی می‌شود.
چه کسانی در معرض خطر ابتلا به آنژین صدری قرار دارند؟
هر عاملی که باعث شود عضله قلب به خون یا اکسیژن‌رسانی بیشتر نیاز پیدا کند، منجر به آنژین می‌شود. عامل‌های خطر آنژین شامل ورزش، استرس هیجانی، سرما و گرمای شدید، خوردن غذاهای سنگین، زیاده‌روی در نوشیدن مشروبات الکلی و کشیدن سیگار می‌شود.
عوارض آنژین صدری چیست؟
آنژین به معنای ابتلا به بیماری شریان کرونری و نرسیدن خون کافی به بخشی از قلب است. ابتلا به آنژین خطر حمله قلبی را افزایش می‌دهد.
آنژین همان حمله قلبی است؟
آنژین با حمله قلبی تفاوت دارد. آنژین برخلاف حمله قلبی آسیبی دائمی را به عضله قلب وارد نمی‌کند.
آنژین ارثی است؟
خیر، آنژین ارثی نیست و در آزمایش ژنتیک تشخیص داده نمی‌شود. اما اگر پدربزرگ، مادربزرگ، والدین، خواهر، برادر یا فرزندان‌تان آنژین داشته باشند، آن‌گاه سابقه خانوادگی قوی ابتلا به این عارضه را خواهید داشت. این سابقه خانوادگی خطر ابتلا به ناراحتی‌های قلبی‌ای را افزایش می‌دهد که می‌توانند علت آنژین نیز باشند.
محرک‌های شروع حمله آنژین چیست؟
خشم و استرس بیش از حد فشار خون را افزایش می‌دهد. افزایش ناگهانی هورمون‌هایی که حین تحمل استرس تولید می‌شوند، شریان‌ها را تنگ و آنژین را تشدید می‌کند.
تشدید آنژین چه نشانه‌هایی دارد؟
ممکن است در حال ابتلا به آنژین ناپایدار باشید، اگر درد قفسه سینه‌تان با همیشه فرق کند، شدیدتر شود، در فواصل کوتاه‌تر حمله‌ور شود، با فعالیت کمتر یا هنگام استراحت شعله‌ور شود و بیشتر از 15 تا 20 دقیقه طول بکشد.
نوشیدن آب به بهبود آنژین کمک می‌کند؟
نوشیدن آب کافی به کاهش انعقاد خون کمک می‌کند و در نتیجه به تخفیف آنژین صدری منجر می‌شود.
پیاده‌روی به بهبود آنژین کمک می‌کند؟
ورزش منظم توانایی بدن را برای فروبردن و استفاده از اکسیژن تقویت می‌کند، در نتیجه می‌توانید فعالیت‌های روزانه را راحت‌تر انجام بدهید و کمتر خسته شوید. به‌علاوه پیاده‌روی علائم آنژین، مانند درد قفسه سینه و تنگی نفس، را از طریق کمک به بدن برای استفاده از شبکه رگ‌های کوچک مسئول خون‌رسانی به قلب کاهش می‌دهد.
چه غذاهایی برای بهبود آنژین مفید است؟
مقدار فراوانی میوه، سبزی و غلات سبوس‌دار کامل میل کنید. پروتئین‌های بدون چربی مانند مرغ بدون پوست، ماهی و حبوبات انتخاب کنید. لبنیات کم‌چرب یا بدون چربی مانند شیر بدون چربی خامه‌گرفته و ماست کم‌چرب میل کنید. از مصرف غذاهای حاوی مقدار زیاد سدیم (نمک) پرهیز کنید.
