رگ‌های واریسی معمولاً خطرناک نیستند و موجب بروز عوارض نمی‌شوند. اما اگر رگ‌های واریسی به بروز نشانه‌ها و علائم مختلف دامن بزند، پزشک به سادگی به بیمار توصیه می‌کند که تغییراتی را در سبک زندگی‌اش ایجاد کند. بااین‌حال اگر دستورات پزشک را رعایت نکنید، ممکن است رگ‌های واریسی باعث بروز مشکلات جدی شود. چنانچه عارضه شدیدتر شود، پزشک یک یا چند درمان مؤثر را توصیه می‌کند که یکی از آنها عمل جراحی است.
جراحی واریس چیست؟
اگر دریچه‌های آسیب‌دیده سیاهرگ‌ها را نتوان درمان کرد، بهترین راه برای درمان این مشکل، خارج کردن رگ‌های واریسی از بدن است. جراحی واریس با هدف برداشتن فشار از روی وریدهای پا انجام می‌شود، بدین‌منظور جراح وریدهای اصلی پا را می‌بندد و منشعب می‌کند ـ البته غالباً رگ‌های واریسی از بدن بیرون آورده می‌شود. خارج کردن رگ‌های واریسی اختلالی را در جریان خون ایجاد نمی‌کند، چون وریدهای دیگر، به‌ویژه وریدهای عمقی کار رگ‌های خارج‌شده را به عهده می‌گیرند.
کدام بیماران شرایط لازم را برای انجام جراحی واریس دارند؟
جراحی واریس معمولاً به صورت روزآمد انجام می‌شود. اگر شما از سلامت عمومی مناسبی برخوردار باشید و یکی از اعضای خانواده شما همراهتان باشد تا شما را به خانه برساند و در شب مراقبت کند، احتمالاً شرایط لازم برای انجام جراحی واریس را دارید. بیمارانی که نیاز به یک جراحی پیچیده‌تر دارند و تنها زندگی می‌کنند، باید در بیمارستان بستری شوند. همچنین باید تمام داروهای مصرفی‌تان را همراه ببرید. در صورت بستری شدن در بیمارستان، یکی از پرستاران مراقبتی شما خواهد بود و پرونده‌تان را کامل خواهد کرد.
استریپینگ یا بریدن و خارج کردن رگ‌های واریسی معمولاً در شرایط زیر توصیه نمی‌شود:
- بارداری
- ضعیف بودن گردش خون در پا
- وجود عفونت پوستی
- ابتلا به اختلال‌های لخته‌کننده خون
- اضافه وزن داشتن
جراحی واریس چگونه انجام می‌شود؟
جراحی واریس که استریپینگ رگ‌های واریسی نیز گفته می‌شود، عملی سرپایی است که تحت بیهوشی انجام می‌شود. از آمادگی قبل از جراحی واریس گرفته تا مراقبت‌های بعد از جراحی لازم است که توصیه‌های مهمی را رعایت کنید. در ادامه نکات مهم را برای‌تان توضیح می‌دهیم.
آمادگی قبل از جراحی واریس
پیش از جراحی واریس لازم است که چند آزمایش انجام شود. این آزمایش‌ها به دو گروه تقسیم می‌شود: گروه اول آزمایش‌هایی است که برای ارزیابی داشتن شرایط عمل انجام می‌شود و گروه دوم آزمایش‌هایی است که باید دقیقاً قبل از جراحی واریس انجام شود.
آزمایش‌هایی که برای بررسی مناسب بودن جراحی واریس با شرایط بیمار لازم است، قبل از روز عمل انجام شده است؛ این آزمایش‌ها همواره شامل معاینه با داپلر دستی می‌شود و ممکن است یکی از آنها اسکن سونوگرافی باشد.
آزمایش خون و نوار قلب (ECG) و کارهای اداری آزمایش‌ها و اقداماتی هستند که باید بلافاصله قبل از جراحی واریس انجام شوند. این آزمایش‌ها معمولاً در ویزیت قبل از بستری شدن و مدت کوتاهی قبل از جراحی انجام می‌شود. پزشک آزمایش‌های لازم قبل از جراحی واریس را انجام می‌دهد و سپس برای عمل آماده می‌شوید.
جراح واریس شما را دقیقاً قبل از عمل ویزیت می‌کند، رگ‌های واریسی را با قلم ضدآب علامت می‌زند و با شما درباره رگ‌هایی که باید از بدن خارج شود، توافق می‌کند. باید مطمئن شوید که تمام رگ‌های واریسی علامت زده شده است. همچنین متخصص بیهوشی ویزیتتان می‌کند و توضیحات لازم را درباره بیهوشی می‌دهد.
مراحل جراحی واریس
جراحی واریس بیماران مختلف ممکن است بسته به محل دریچه‌های نشت‌کننده کمی با هم تفاوت داشته باشد. معمولاً برشی مورب به طول 4 تا 6 سانتی‌متر در امتداد چین پوستی کشاله ران ایجاد می‌شود. جراح سر فوقانی سیاهرگ معیوب (سیاهرگ صافن بزرگ) را می‌بندد تا جریان خون در ورید قطع شود. سپس سیمی را وارد سیاهرگ می‌کند و سیم را تا سطح زانو پایین می‌برد. سپس برش دومی را در سطح زانو ایجاد می‌کند و سیاهرگ را همراه با سیم واردشده در رگ بیرون می‌کشد. به این عمل استریپینگ گفته می‌شود. لیگاسیون (بستن) و بیرون کشیدن سیاهرگ صافن بزرگ علت ایجاد شدن رگ واریسی را از بین می‌برد و از عود واریس جلوگیری می‌کند.
در صورتی که دریچه سیاهرگ اصلی پشت پا نشت داشته باشد، روش جراحی دیگری انجام می‌شود که کمتر متداول است و شامل لیگاسیون می‌شود. در ابتدا، جراح یک برش افقی به طول سه سانتی‌متر را در پشت زانو ایجاد می‌کند و سپس سیاهرگ را بیرون می‌کشد. این کار اغلب باعث بسته شدن رگ نزدیک به عصب حس پوست می‌شود و به همین دلیل، سعی می‌شود سیاهرگ به صورت کامل بیرون کشیده نشود تا به عصب آسیب نبیند.
در مرحله پایانی اکثر جراحی‌های واریس، سیاهرگ واریسی از طریق یک برش کوچک به اندازه 2 ـ 3 میلی‌متری از پا بیرون کشیده می‌شود. این برش‌ها معمولاً در فواصل 3 ـ 5 سانتی‌متری در امتداد رگ واریسی ایجاد می‌شود. اگر رگ واریسی بلند باشد، تعداد زیادی برش بسیار کوچک ایجاد خواهد شد. برش‌های بزرگ‌تر با بخیه بسته می‌شود، اما برش‌های کوچک‌تر بدون نیاز به بخیه جوش می‌خورند و بسته می‌شوند. در پایان عمل، پا از پنجه تا کشاله ران محکم پانسمان می‌شود.
مراقبت‌های پس از جراحی واریس
بیماران پس از پایان عمل به بخش ریکاوری منتقل می‌شوند و در آن‌جا به هوش می‌آیند. وقتی کاملاً هوشیار شدید که معمولاً 20 ـ 30 دقیقه پس از عمل است، به بخش منتقل می‌شوید. اکثر بیماران پس از به هوش آمدن از گزگز یا سوزش پا شکایت دارند. احساس درد در پا پس از جراحی واریس معمول نیست. پس از جراحی واریس بسیار بعید است که حالت تهوع داشته باشید و پس از چند ساعت نباید برای غذا خوردن و نوشیدن مشکلی داشته باشید.
ممکن است چند زخم کوچک در 24 ـ 48 ساعت نخست پس از جراحی واریس کمی خونریزی داشته باشد. به همین دلیل بهترین کار این است که پا به مدت 48 ساعت پانسمان شود یا جوراب واریس بپوشید. پوشیدن جوراب واریس پس از این مدت به رفع کبودی و خون‌مردگی کمک می‌کند و پا را راحت‌تر می‌کند. می‌توانید تا 10 روز از جوراب واریس استفاده کنید، اما پوشیدن جوراب واریس بیشتر از این مدت معمولاً فایده ندارد. البته در این خصوص باید دستورات پزشک را رعایت کنید. هرچند زخم‌ها در ابتدا بسیار مشخص است، اما به مرور محو می‌شود و ظرف 9 ـ 12 ماه کاملاً نامشخص می‌شود. معمولاً کبودی بزرگی در پا، به ویژه سمت داخلی ران وجود دارد. کبودی معمولاً 3 ـ 4 هفته دوام دارد. خارج کردن سیاهرگ‌های واریسی به این معناست که خون از طریق وریدهای عمقی‌تر به روشی کارآمدتر به قلب برمی‌گردد
مرخص شدن از بیمارستان و برگشت به خانه
اکثر بیماران هنگام ترخیص احساس ناراحتی در پا می‌کنند. علائم از روز دوم بعد از جراحی واریس با ضرب‌آهنگی پیوسته بیشتر می‌شود و معمولاً در روزهای هشتم تا دهم پس از عمل به بیشترین حد می‌رسد. ناراحتی معمولاً 12 تا 14 روز پس از عمل برطرف می‌شود. گاهی اوقات، معمولاً در صورت وجود فلبیت، پا دردناک خواهد بود؛ در این صورت درد تا سه هفته ادامه خواهد داشت.
ورزش روزانه منظم مانند پیاده‌روی یا استفاده از دوچرخه ثابت برای شروع مجدد و تدریجی فعالیت‌های معمول توصیه می‌شود. بالا گذاشتن پا هنگام استراحت کردن پس از جراحی واریس، خطر لخته شدن خون را در وریدهای عمقی (ترومبوز وریدهای عمقی یا DVT) کاهش می‌دهد. ورزش منظم خطر لخته شدن خون را کمتر می‌کند، اما احساس ناراحتی را در پا افزایش می‌دهد.
توصیه‌های دیگر مربوط به مراقبت پس از جراحی واریس
- رانندگی: ظرف 48 ساعت پس از جراحی واریس می‌توانید رانندگی کنید، البته به شرطی که احساس ناراحتی شدید در پا نداشته باشید.
- استحمام: 48 ساعت پس از جراحی واریس می‌توانید دوش بگیرید یا استحمام کنید. حمام رفتن بلافاصله پس از جراحی ممکن است باعث خونریزی زخم‌های کوچک‌تر شود.
- کار: با توجه به نوع شغلتان می‌توانید یک تا سه هفته پس از جراحی در محل کار حاضر شوید. پزشک گواهی استعلاجی برای‌تان خواهد نوشت.
- بلند کردن وسایل: از این نظر محدودیتی ندارید.
- مصرف دارو: قبل از ترخیص معمولاً به بیماران مسکن داده می‌شود. دستورات جراح واریس را درباره روش مصرف داروهای قبلی‌تان رعایت کنید و اگر دراین‌باره سؤالی دارید، حتماً از ایشان بپرسید.
خطرهای احتمالی و عوارض جانبی جراحی واریس
بعد از جراحی واریس، بیشتر بیماران تجربه‌ی عوارض جانبی خفیفی می‌کنند که شامل تغییر رنگ یا کبودی ناحیه درمان و گزگز و سوزش خفیف می‌شود. این عوارض معمولاً ظرف چند هفته برطرف می‌شوند. بروز عوارض جانبی یا خطرات احتمالی دیگر به عوامل متعددی بستگی دارد، از جمله می‌توان به تجربه جراح و عوامل دیگر اشاره کرد.
این عوامل شامل حساسیت نشان دادن به محلول بی‌حسی یا داروی بی‌حسی موضعی مورد استفاده، عفونت زخم یا ناحیه دور زخم، آسیب عصبی که باعث بی‌حسی بلندمدت در نزدیکی ناحیه درمان می‌شود، خونریزی شدید، لخته شدن خون و آسیب دیدن ورید یا بافت‌های اطراف است.
اگر چه جراحی واریس به ندرت باعث بروز عوارض جانبی می‌شود، اما اگر عمل توسط انترن یا پزشک بی‌تجربه انجام شود، احتمال بروز عوارض وجود دارد. بنابراین، مهم است که با پزشک معالجتان درباره روش جراحی واریس صحبت کنید و بپرسید که چه کسی عمل را انجام خواهد داد. سپس درباره حرفه‌ای و تجربه‌ی جراح تحقیق کنید.
جراحی واریس در چه صورتی ضرورت می‌یابد؟
پزشک جراحی بریدن رگ واریسی را در شرایط زیر توصیه می‌کند:
- درد مداوم و ضربان‌دار و حساس به لمس شدن پاها؛
- ایجاد زخم‌ها و ضایعه‌های پوستی؛
- لخته شدن خون و
- خونریزی وریدها.
همچنین اگر نگران زیبایی پاها باشید، می‌توان عمل جراحی را برای خارج کردن رگ‌های واریسی انجام داد. برای مطمئن شدن از مناسب بودن جراحی واریس با پزشک مشورت کنید.
پرسش‌های متداول
دوران نقاهت پس از جراحی واریس چقدر طول می‌کشد؟
دوران نقاهت پس از جراحی استریپینگ رگ واریسی معمولاً دو تا چهار هفته طول می‌کشد. البته طول دوران بهبود بستگی به این دارد که چند رگ از کدام نقاط بریده و خارج شده است.
جراحی بریدن و خارج کردن رگ واریسی تا چه حد دردناک است؟
در محل‌های برش جراحی قدری احساس درد خواهید داشت. پا به مدت یک تا دو هفته پس از عمل خشک، ناراحت یا دردناک است؛ پزشک برای تسکین درد مسکن تجویز خواهد کرد. انتظار کبودی و خون‌مردگی شدید پاها را در روزهای اول پس از جراحی داشته باشید.
پس از جراحی واریس چقدر باید استراحت کنم؟
پا را بالا بگذارید تا به التیام یافتن زخم‌ها کمک کرده باشید و به رگ‌ها فرصت بدهید تا جریان خون را مجدداً برقرار کنند. اکثر بیماران کافی است فقط دو هفته پس از جراحی واریس استراحت کنند. اگر نشستن یا ایستادن طولانی‌مدت لازمه انجام شغلتان است، ممکن است لازم باشد چهار تا شش هفته استراحت کنید تا کاملاً بهبود پیدا کنید.
جراحی واریس چقدر طول می‌کشد؟
جراحی استریپینگ یا همان بریدن و خارج کردن رگ واریسی معمولاً یک تا یک و نیم ساعت زمان می‌برد. ممکن است عمل تحت بیهوشی انجام شود، در این صورت در طول عمل خواب خواهید بود و دردی حس نخواهید کرد.
پس از جراحی بریدن و خارج کردن رگ واریسی می‌توانم راه بروم؟
هرچند جراحی رگ واریسی یک عمل ساده لیزری است که به بستری شدن یا بیهوشی نیاز ندارد، فعالیت بدنی سنگین یا ورزش‌هایی مانند ایروبیک پربرخورد، بلند کردن وزنه‌های سنگین و پیلاتس حداقل تا یک هفته ممنوع است. اکثر بیماران بلافاصله پس از عمل، به مدت حداقل 30 دقیقه در روز می‌توانند راه بروند.
سیاهرگ بعد از جراحی دوباره رشد می‌کند؟
پزشکان غالباً سیاهرگ واریسی را می‌برند و از بدن خارج می‌کنند. فرایند طبیعی التیام‌بخشی بدن پس از خارج کردن سیاهرگ شروع می‌شود و درنتیجه سیاهرگ دوباره رشد می‌کند. به این فرایند نئوواسکولاریزاسیون پس از عمل می‌گویند.
عمل خارج کردن رگ واریسی ارزش انجام دادن را دارد؟
این عمل جراحی روش بسیار موفقیت‌آمیز و مؤثری برای برطرف کردن علائم واریس است. بیش از 80% افرادی که جراحی واریس انجام می‌دهند، کاهش علائمی مانند درد، ورم و خارش را تجربه می‌کنند یا علائمشان کاملاً از بین می‌رود و پاهای‌شان نیز بعد از عمل زیباتر می‌شود.
چطور باید برای جراحی واریس آماده شوم؟
لازم است مصرف داروهایی مانند آسپرین، داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب و رقیق‌کننده خون را قبل از جراحی قطع کنید. روز عمل لباس گشاد و راحت بپوشید. لازم است تمام جواهرات و لباس‌ها را برای انجام عمل دربیاورید. هماهنگی‌های لازم را انجام بدهید تا یکی از نزدیکان شما را پس از عمل به خانه برساند.
