واریس صورت یا رگهای عنکبوتی، رگهای بزرگی هستند که به شکل تار عنکبوتی قرمز رنگ زیر پوست صورت قرار دارند. این نوع رگها معمولاً روی صورت یا پاها ظاهر میشوند، اما ممکن است در هر نقطهای از بدن ایجاد شوند. واریس صورت به جز ظاهر ناخوشایندشان هیچ علامت دیگری ندارند.
در این مقاله، ما به دلایل و روشهای درمان واریس صورت میپردازیم و همچنین چند روش درمان خانگی واریس صورت را معرفی میکنیم. همچنین بیان میکنیم که در چه شرایطی باید به پزشک مراجعه کنید. نکته مهم این است که برای درمان واریس صورت حتماً به پزشک متخصص و با تجربه مراجعه کنید، زیرا آنها اطلاعات کاملی در زمینه روشهای درمان و مدیریت عوارض این بیماری دارند. این کار میتواند عوارض جانبی و خطرات احتمالی را کاهش داده و دوره نقاهت پس از درمان را کوتاهتر کند.
دلایل واریس صورت
احتمال ابتلا به واریس صورت در هر سنی وجود دارد، البته بعضی عاملها خطر ایجاد شدن رگهای واریسی صورت را افزایش میدهد.
دلایل واریس صورت به شرح زیر است:
- ژنها: اگر اعضای خانوادهتان رگهای عنکبوتی داشته باشند، احتمال اینکه شما هم به این عارضه مبتلا شوید، بیشتر میشود.
- تماس با نور خورشید: آسیب ناشی از نور خورشید رگها را بزرگ میکند و آنها را به سمت پوست میکشد.
- تغییرات جوّی: تغییرات آب و هوایی شدید بر گردش خون در بدن اثر میگذارد و باعث سرخ شدن و گرگرفتگی پوست صورت میشود. ممکن است رگهای صورت پاره شود و رگهای عنکبوتی تشکیل شود.
- تغییرات فشار: تغییرات ناگهانی و شدید فشار موجب شکل گرفتن رگهای واریسی کوچک میشود. استفراغ یا عطسه بسیار شدید میتواند چنین تغییر فشاری را ایجاد کند.
- بارداری: تغییرات هورمونی دوران بارداری نیز یکی از دلایل تشکیل شدن رگهای واریسی است. رگهای عنکبوتی ناشی از بارداری معمولاً پس از زایمان محو میشود.
- محرکهای محیطی: تماس با آلایندههای محیطی یا مواد شیمیایی خاص به پوست آسیب میزند و رگها را آشکارتر میکند.
- روزاسه: روزاسه عارضه شایعی است که به دلیل بزرگ شدن رگها باعث سرخ شدن و گرگرفتگی پوست میشود. بیماران مبتلا به روزاسه غالباً با رگهای عنکبوتی مواجه میشوند.
- مصرف الکل: الکل رگها را موقتاً گشاد میکند. مصرف مداوم مشروبات الکلی مدت باقی ماندن رگهای واریسی و سرخ شدن صورت را طولانیتر میکند.
- آسیبدیدگی: اگر آسیب دیدن سر با کبودی و خونمردگی همراه باشد، احتمال ایجاد شدن رگهای واریسی در صورت وجود دارد. در این حالت واریس غالباً پس از رفع کبودی از بین میرود.
طبقهبندی رگهای صورت بر اساس احتمال واریسی شدن
پیش از آنکه طبقهبندی وریدی متفاوتی را توضیح بدهیم، باید خاطرنشان کنیم که سیستم وریدی، شبکهای از سیاهرگهای کوچک است که درون سیاهرگهای بزرگتر تخلیه میشوند. از این وضعیت را غالباً با اصطلاح «انشعاب» یاد میکنند، حال آنکه در واقعیت با وضعیتی برعکس انشعاب روبهرو هستیم. هزاران سیاهرگ کوچک یا ونول خون را از مویرگها دریافت میکنند و خود درون سیاهرگهای بزرگتر گوناگون و نامگذاری نشده تخلیه میشوند. پس از آن خون وارد سیاهرگهای بزرگتر نامگذاری شدهای مانند سیاهرگ گیجگاهی یا صورت میشود و از آنجا درون سیاهرگ گردن، بزرگ سیاهرگ زبرین و قلب راست تخلیه میشود. بنابراین هنگام ارزیابی سیاهرگی که شبیه به درختی شاخهشاخه است باید به خاطر داشت که جریان خون از محیطی به مرکزی است و در واقع مجموعهای از ریزشاخهها درون سیاهرگ مرکزی تخلیه میشود.
از آنجا که اکثر سیاهرگهای سطحی به هم میپیوندند، درون سیاهرگهایی اندکی عمیقتر تخلیه میشوند و این سیاهرگهای عمیقتر هم همان کار را انجام میدهند. یک گروه از وریدهای مشکلساز را میتوان به گروه دیگری از وریدهای مشکلساز با اندازه و عمق متفاوت نسبت داد. بنابراین هیچ طبقهای از وریدهای مشکلساز را که به درمان نیاز دارند، نمیتوان به طور قطعی تعریف کرد. وریدهای مشکلساز نیازمند درمان، ممکن است با دو یا سه نوع ورید صورت تقاطع داشته باشد.
تلانژکتازی (رگهای عنکبوتی یا نخی)
تلانژکتازی سیاهرگهایی بسیار ظریف و بسیار سطحی است. اگر خون قرمز روشن باشد، معمولاً در شریانهای کوچکی جاری است که قبل از مویرگها قرار دارند؛ اما اگر خون آبی یا بنفش باشد، معمولاً در سیاهرگهایی در جریان است که بعد از شبکه مویرگی قرار دارند. سیاهرگها خود بیرنگاند و وقتی خالی هستند، به رنگ سفید دیده میشوند. رنگ سیاهرگها از خونی که درونشان جاری است، نشأت میگیرد. هر چه دیواره سیاهرگ ضخیمتر و سیاهرگ عمقیتر باشد، رنگش بیشتر از آبی به سبز تغییر میکند، وقتی سیاهرگ به اندازه کافی عمیق باشد، هیچ رنگی در سیاهرگهای سابدرمال دیده نمیشود.
رگهای مشبک
رگهای مشبک به رگهایی گفته میشود که از روی پوست به صورت خطی سبز دیده میشوند، البته رگهای مشبک برجسته نیستند. به چنین رگهایی در ناحیه پا یا دیگر نقاط بدن نیز رگ مشبک گفته میشود. رنگ سبز رگهای مشبک در زمان توصیه درمانهای ممکن، ارزش تشخیصی بسیار بالایی دارد.
سیاهرگ سابدرمال
رگهای واریسی یا رگهای عنکبوتی، اگر به اندازه کافی بزرگ و عمقی باشند، میتوانند باعث برآمده شدن پوست رویی شوند و ظاهر «رگهای واریسی» را ایجاد کنند. این نوع رگها معمولاً روی صورت یا پاها ظاهر میشوند. البته واریس صورت با واریس پا تفاوت دارد، زیرا دلیل ایجاد رگهای واریسی در پاها این است که دریچههای وریدی از کار میافتند و خون به دلیل نیروی جاذبه در ورید جمع میشود. اما خون در وریدهای صورت به دلیل نیروی جاذبه به سمت پایین و قلب سرازیر میشود. با این حال، همچنان امکان اتساع وریدهای صورت وجود دارد؛ گشاد شدن رگهای صورت برجستگیهای ناخوشایندی را، بهویژه در زمان انجام دادن حرکات تحریککنندهای مانند لبخند زدن، حرف زدن، تقلا کردن یا رو به جلو خم شدن، ایجاد میکند.
نشانههای کمتر شناختهشده برای سیاهرگهای پیشانی «نشانه برانگیختگی وایتلی ـ اسمیت» است. سیاهرگهای سابدرمال پیشانی در این نشانه جدید پس از فشار دادن گونهها با دست ظاهر میشوند. این نشانه شبیه به اتساع همان سیاهرگهایی است که در دیگر حرکات محرک ذکرشده مشاهده میشود. این سیاهرگها معمولاً رنگی ندارند، زیرا در عمق لایه درم قرار دارند و رنگ خون از پس چنین لایه ضخیمی از پوست و دیواره وریدی دیده نمیشود.
همانطور که همه پزشکان میدانند و در ابتدای این بخش نیز گفته شد، تقاطع و تشابهی بین سیاهرگهای مشبک و سابدرمال وجود دارد. سیاهرگهای مشبک سبز عموماً هر چه بزرگتر و عمقیتر میشوند، برجستهتر میشوند. بههمین ترتیب غالباً مشاهده میشود که رگهای تلانژکتازی درون سیاهرگهای مشبک سبز تخلیه میشوند. بنابراین هنگام ارزیابی و درمان باید دقت کرد که بیمار کدام رگ را میخواهد درمان کند و گاهی بیش از یک راهبرد درمانی برای از بین بردن کل مجموعه رگهای مشکلآفرین لازم است.
رگهای واریسی کجا ایجاد میشوند؟
همانطور که اشاره شد، رگهای واریسی معینی در ناحیههای خاصی از صورت ایجاد میشوند که بیماران به دلیل ظاهر ناخوشایندشان تمایل به از بین بردنشان دارند.
گونهها، چانه و بینی
اکثر بیماران مبتلا به واریس صورت سیاهرگهای واریسی را در این ناحیهها دارند و به همین دلیل پزشکان با درمان چنین ناحیههایی کاملاً آشنا هستند. وریدهای این ناحیهها معمولاً تلانژکتازی و به رنگ قرمز روشن است، البته ممکن است وریدها تیرهتر و متمایل به آبی یا بنفش هم باشند. بعضی رگها در واقع سرخرگ هستند، اما همچنان اصطلاح ورید برایشان به کار برده میشود. وریدهای تیرهتر معمولاً بزرگتر و کمی عمقیترند. رگهای واریسی به صورت تکی، در گروههای کوچک یا به صورت لکههای بزرگ ایجاد میشود. وجود لکههای قرمزرنگ روی استخوانهای گونه نشاندهنده تعداد فراوانی از رگهای عنکبوتی است و از آسیب دیدن در اثر تماس با آفتاب حکایت دارد. این لکههای قرمزرنگ و تلانژکتازی مجزا با «سرخی پراکندهای» که عموماً از آن با اصطلاح «گونههای گل انداخته» یا «گرگرفتگی پوست» یاد میشود، تفاوت دارد. این گرگرفتگی در علم پزشکی روزاسه گفته میشود.
بسیاری از بیماران از رگهای عنکبوتی دور بینی شکایت دارند؛ این رگها میتواند مجزا یا در گروههای کوچک ایجاد شوند. تلانژکتازی غالباً دور پرههای بینی (چین پوستی بین سمت پایینی بینی و گونه) یا در محل ورود به سوراخهای بینی ایجاد میشود؛ یا ممکن است خود بینی را درگیر کند. اگر تعداد فراوانی رگ عنکبوتی روی نوک برجسته بینی وجود داشته باشد، بینی بسیار قرمز میشود. سرخی بینی غالباً پیامد مصرف بیش از حد الکل تلقی میشود و به همین دلیل بسیاری از بیماران از سرخی بینیشان شرمنده میشوند. هرچند مصرف مشروبات الکلی علت سرخی بینی برخی بیماران است، اما عارضه بخش اعظم بیماران معمول، مصرف الکل نیست. همچنین وقتی بافت نرم بینی بزرگ و پوستش سرخ میشود، باید به احتمال ابتلا به عارضههایی مانند رینوفیما شک کرد. اگر لبههای بینی غیرعادی باشد، فکر نکنید که مشکل صرفاً تلانژکتازی است و حتماً قبل از تصمیمگیری درباره روش درمان به متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه کنید.
ناحیه دور چشم
بسیاری از بیماران از سیاهرگهای مشبک یا متورم در ناحیه دور چشم شکایت دارند. این سیاهرگها معمولاً دقیقاً زیر چشم یا زیر و کنار چشم قرار دارند. رگهای واریسی دور چشم میتوانند آبی/ سبز و غیربرجسته یا متورم باشند؛ اغلب رگها ترکیبی از هر دو ویژگی را دارند. وریدهای مشبک دور چشم به صورت مجزا یا دوطرفی ایجاد میشوند. وریدهای دور چشم عموماً با وریدهای ناحیه شقیقه در ارتباط است و غالباً با ادامه یگ رگ مواجه هستیم.
شقیقهها
تعداد روزافزونی از بیماران به دلیل رگهای واریسی ناحیه شقیقه به پزشکان مراجعه میکنند. این رگها به صورت درختی شاخهشاخه دیده میشوند که از یک سیاهرگ در کنار چشم منشعب میشوند و شاخههایی از چند سیاهرگ رو به بالا به سمت خط رویش مو میروند. البته این رگها در واقعیت ریزشاخههایی هستند که از خط رویش مو منشعب میشوند و در گوشه خارجی چشم به هم میپیوندند و وریدی را تشکیل میدهند که خون جمجمه درون آن سرازیر میشود. هنگام درمان رگ واریسی شقیقه بهجاست که این رگ را به صورت درختی شاخهشاخه شده از گوشه خارجی چشم در نظر بگیرید، اما وقتی به مشکلات اسکلروتراپی فکر میکنید، نباید از یاد ببرید که خون از درون این رگها به سمت پایین و کاسه چشم سرازیر میشود.
این وریدها درون ورید اصلی صورت تخلیه میشوند، البته امکان تخلیه آنها درون کاسه چشم و دور کره چشم نیز وجود دارد و خون از آنجا به سینوس ساژیتال میرود. سینوس ساژیتال یکی از سینوسهای وریدی مهم بین نیمکرههای مغز است. ترومبوز سینوس ساژیتال عارضهای نادر است که میتواند فاجعهبار باشد؛ بنابراین پزشکان هنگام درمان واریس صورت در این ناحیه حتماً باید به احتمال بروز این عارضه مرگبار توجه کنند.
وریدهای نزدیک خط رویش مو معمولاً سبز/ آبی هستند و به ندرت بیش از حد برجسته میشود. اما ورید واقع در بخش خارجی چشم که این وریدها درونش تخلیه میشوند، غالباً برجسته میشود و گاهی آنقدر عمیق هست که بیرنگ دیده میشود. این ورید را غالباً میتوان به ورید دور چشم که پشت چشم امتداد دارد، متصل کرد.
پیشانی
وریدهای مشکلساز پیشانی تقریباً همیشه بزرگ و تقریباً عمودی است، برآمدگی شدیدی را ایجاد میکند و به ندرت رنگی است. این رگها زیر لایه درم کشیده شدهاند و به همین دلیل معمولاً از روی پوست رنگی دیده نمیشوند. چون این رگها بزرگاند، پوست روییشان را کاملاً برجسته میکنند. رگهای واریسی پیشانی گاهی تکی هستند و از خط رویش مو تا نقطه بین دو ابرو امتداد دارند. البته گاهی نیز چند رگ واریسی روی پیشانی ایجاد میشود. اغلب بیماران با ناراحتی میگویند که رگهای واریسی پیشانی آنان را شبیه به «کلینگون» جنگ ستارگان کرده است؛ این رگهای نازیبا عکسهای یادگاریشان را خراب میکند، در گرما و هنگام لبخند زدن، برجسته میشود و سایهای را هنگام عکس گرفتن روی پیشانیشان میاندازد.
روشهای درمان واریس صورت
مهمترین اصلی که هنگام درمان واریس صورت باید به آن توجه کرد، این است که وریدهای صورت بالاتر از سطح قلب قرار دارند. بنابراین نیروی جاذبه، نارسایی دریچهها یا رفلاکس وریدی هنگام ارزیابی و درمان وریدهای صورت اهمیتی ندارد. بالعکس تلانژکتازی یا رگهای واریسی پا پایین قلب قرار دارند و نیروی جاذبه تقریباً همواره مشکل ایجاد میکند. در وریدهای زیرین پا یا لگن معمولاً مشکل نارسایی دریچهها و برگشت وریدی در اثر نیروی گرانش وجود دارد.
بنابراین رویکرد کلی و شناخت وریدهای صورت و پا و طبعاً روشهای درمانشان کاملاً با هم تفاوت دارد. اگر رگهای واریسی صورت را با همان رویکرد و روشهای درمان واریس پا درمان کنید، یک یا چند گروه از بیماران از درمان مناسب برخوردار نخواهند شد.
خوشبختانه ارزیابی و درمان رگهای واریسی صورت برای متخصصان زیبایی آسانتر از درمان رگهای پاست. برای ارزیابی و درمان واریس صورت، برخلاف وریدهای پا انجام سونوگرافی داپلکس وریدی جهت بررسی نارسایی دریچههای وریدی ضرورتی ندارد. روشهای درمان واریس صورت را تقریباً همواره میتوان صرفاً با ارزیابی بصری انتخاب کرد.
روش درمان مناسب واریس صورت را باید با توجه به رنگ، اندازه و عمق وریدهای هدف انتخاب کرد و پس از سنجیدن عاملهای دیگر به محل قرارگیری ورید نیز توجه کرد.
پوست صورت برخلاف پوست پا همواره در معرض اشعه ماوراءبنفش خورشید قرار دارد و به همین دلیل در برابر آسیبهای حرارتی بسیار مقاوم است. در نتیجه میتوان از لیزر ترانسدرمال مستقیماً برای درمان وریدهای مناسب صورت استفاده کرد، بدون آنکه درمان با خطر بالای سوختگی پوست همراه باشد. اما وضعیت برای درمان رگهای واریسی پا برعکس است. پوست پا به ندرت با اشعه ماوراءبنفش تماس دارد و همانطور که بسیاری از متخصصان زیبایی به تجربه دریافتهاند، استفاده از لیزر برای درمان رگهای عنکبوتی پا غالباً باعث سوختگی پوست میشود. این سوختگیها، با توجه به چگونگی فرآیند التیام پوست پس از سوختگی، تا سه ماه پس از درمان مشخص نمیشود.
الکترولیز پیشرفته/ ابلیشن رادیوفرکوئنسی (الکتروکوتری)
یکی از سادهترین روشها برای درمان وریدهای مجزا استفاده از حرارتی است که در نوک سوزن یا نزدیک نوک سوزن تولید میشود. اگرچه دستگاه الکترولیز و رادیوفرکوئنسی غالباً به عنوان دو فناوری متفاوت بازاریابی میشود، ویژگیهای اصلی این دو یکسان است و در واقع هر دو از سوزنهای یکسانی استفاده میکنند. جریان متناوب در سوزن برقرار میشود و سوزن تکقطبی میشود؛ در نتیجه نوک سوزن مثبت، سپس منفی، بعد مثبت و … میشود، بنابراین جریان و در پی آن قطبیت به سرعت تغییر میکند. سرعت تناوب جریان و تغییر قطبیت سوزن از چند هزار بار در ثانیه (کیلوهرتز یا KHz) تا میلیونها بار در ثانیه (مگاهرتز یا MHz) متغیر است. قطبیت متناوب الکترونهای بافت را در فرکانسهای بسیار بالا جذب و سپس دفع میکند و در نتیجه بافت گرم میشود. در روش دوقطبی یا دوالکترودی میتوان از دو سوزن یا هادی دیگر با جریان متناوب بین آن دو و با همان فرکانسهای بالا استفاده کرد.
وقتی نوک سوزن تکقطبی روی ورید بسیار سطحی قرار داده میشود، حرارت، ورید و اپیدرم در بافت تولید میشود و اگر به اندازه کافی عمیق باشد، گاهی لایه درم سطحی را تخریب میکند. اگرچه الکترولیز غالباً به عنوان درمانی برای رفع موهای زائد کنار گذاشته میشود، تکنیکهای الکترولیز پیشرفته مانند از بین بردن وریدهای قرمز میتواند روشهای درمان بسیار کارآمدی در دستان پزشکان باتجربه باشد. افزایش جریان متناوب از کیلوهرتز به مگاهرتز و گذاشتن نام ابلیشن رادیوفرکوئنسی بر این روش درمان، شگرد بسیار خوبی برای بازاریابی است، اما شواهد علمی اندکی در دست است که نشان بدهد استفاده از فرکانسهای متفاوت موجود در دستگاههای الکترولیز یا رادیوفرکوئنسی باعث به دست آمدن نتایجی متفاوت میشود.
دستگاههای الکترولیز نسبتاً ارزاناند و چون این تکنیکها برای وریدهای مجزا یا خوشههای وریدی کوچک کارآمد و مناسباند، باید بخشی از درمان واریس صورت باشند.
اسکلروتراپی
پزشکان درباره استفاده از اسکلروتراپی برای درمان واریس صورت متفقالقول نیستند. اسکلروتراپی برای درمان وریدهای کوچک پا و بدن به کار برده میشود و وقتی از فوم در اسکلروتراپی استفاده شد، این روش برای درمان وریدهای بزرگتر نیز کاربرد پیدا کرد. با یک جستجوی سریع در اینترنت متوجه خواهید شد که بسیاری از پزشکان اسکلروتراپی را برای درمان واریس صورت نیز انجام میدهند. بااینحال کارشناسان این حوزه متذکر شدهاند که از اسکلروتراپی «میتوان برای تلانژکتازیهای آبی بزرگتر استفاده کرد، اما تزریق سهوی در سرخرگچهها درمان را پیچیده میکند». تزریق اشتباه باعث نکروز پوست و در موارد بسیار نادر، کوری یک چشم میشود.
بهعلاوه سدیم تترادسیل سولفات (STS) که متداولترین اسکلروزان مورد استفاده در بریتانیاست، برای درمان واریس صورت مورد تأیید نیست و انجمن پرستاری و مامایی (NMC) بر موردی نظارت داشته است که در آن از STS استفاده شد و بیمار دچار عوارض شد. چون تکنیکهای دیگری برای درمان انواع واریس صورت وجود دارد که با خطرات اسکلروتراپی همراه نیست، واقعاً مشخص نیست که چرا برخی پزشکان سعی میکنند توجیهی برای درمان واریس صورت با اسکلروتراپی بتراشند. هرچند عوارض درمان واریس صورت با اسکلروتراپی نادر است، اما عوارض احتمالی میتواند شدید باشد. بنابراین استفاده از اسکلروزانها را برای درمان واریس صورت توصیه نمیکنیم، هر چند برخی پژوهشگران نتایج خوبی را از انجام این درمان منتشر کردهاند.
نور شدید پالسی (IPL)
دستگاه IPL انفجارهای پیاپی کاملاً متمرکز و کنترلشدهای از نور سفید پالسی را تولید میکند. نور سفید شامل طول موجهای فروسرخ و ماوراءبنفش نیز میشود که از تقریباً 400 تا 1200 نانومتر متغیر است. تعداد متغیری از پالسها را میتوان انتخاب کرد که هر کدام طول معینی دارند و طول بین هر دو پالس را نیز میتوان تعیین کرد. شدت نور سفید به حدی است که میتواند بافت را گرم کند. در هندپیسهای متفاوت فیلترهای مختلفی، قبل از رسیدن نور به پوست، بر سر راه نور سفید قرار داده میشود. برای مثال به منظور درمان وریدهای قرمز از فیلتر زرد استفاده میشود. این فیلتر فقط به نوار نسبتاً باریکی از طول موجهای نور اجازه عبور میدهد؛ فقط طول موج 500 نانومتر یا همان نور زرد امکان عبور از این فیلتر را دارد. چون پیکهای جذب اکسیهموگلوبین (ترکیب غالب موجود در وریدهای قرمز) و هموگلوبین اکسیژنزداییشده (ترکیب غالب موجود در وریدهای آبی) به ترتیب در 418 و 542 نانومتر است، نور زرد برای درمان تلانژکتازی صورت ایدهآل است. هندپیس IPL غالباً «اثر انگشت» گستردهای دارد، یعنی اینکه ناحیههای نسبتاً بزرگی را میتوان با هر شلیک درمان کرد. بنابراین IPL برای ناحیههای بزرگی مانند روزاسه یا تلانژکتازی پراکنده بسیار عالی است.
لیزر ترانسدرمال
لیزر سرواژه «تقویت نور به روش گسیل القایی تابش» است. اگرچه بعضی لیزرها واقعاً نور تولید میکنند، بقیه لیزرها ریزموجهایی را تولید میکنند که برای چشم غیرمسلح مرئی نیست. در گذشته از این روش تقویت نور با اصطلاح MASER یاد میشد، اما امروزه LASER جایگزین آن شده است که سادهتر هم هست. برخلاف آی پی ال که از نور سفید استفاده میکند و سپس باریکههای طول موجها را با استفاده از فیلترها انتخاب میکند، نوری که لیزر تولید میکند، فقط یک طول موج دارد؛ به این نور نور «مونوکروم» یا تکفام میگویند. بهعلاوه تمام فوتونها (پرتوهای مجزای نور) در لیزر کاملاً همسو یا همگام هستند؛ به چنین نوری نور همدوس میگویند. اگر تمام فوتونهای نور همسو با هم باشند، حامل میزان بالایی از انرژی خواهند بود.
چون لیزر طول موج دقیقی تولید میکند، میتوان لیزر مناسب را برای هدف گرفتن یک رنگدانه خاص مانند اکسیهموگلوبین یا هموگلوبین انتخاب کرد. وقتی لیزر چنین ترکیب شیمیایی یا رنگدانهای را هدف میگیرد، با کروموفور روبهرو هستیم. کروموفورها طولموجهای متفاوتی از نور را جذب یا منعکس میکنند. وقتی کروموفور انرژی کافی جذب کند، گرم یا متلاشی میشود. بنابراین برای درمان ضایعههای وریدی مانند رگهای عنکبوتی صورت از طول موجی استفاده میشود که اکسیهموگلوبین یا هموگلوبین اکسیژنزداییشده به راحتی آن را جذب میکند. از چنین لیزرهایی میتوان به KTP (532 nm ـ نور سبز) و ND:YAG (1064 nmـ ریزموج) اشاره کرد، اگرچه از لیزرهای دیگری نیز میتوان استفاده کرد. چون لیزر KTP در عمق بسیار زیاد نفوذ نمیکند، از آن برای درمان وریدهایی بسیار سطحی به رنگ قرمز روشن یا آبی روشن استفاده میشود. لیزر KTP هموگلوبین را گرم میکند، حرارت به دیواره ورید منتقل میشود و در نتیجه ورید از بین میرود. ND:YAG که طول موجش دقیقاً دو برابر KTP است، نیز با هموگلوبین برهمکنش دارد و آن را گرم میکند. اما این طول موج بلندتر در عمق بیشتری از پوست نفوذ میکند، بنابراین با لیزر ND:YAG میتوان وریدهای سبز بزرگتر و عمقیتر را درمان کرد. لیزر ND:YAG تا عمق حداقل 5/1 میلیمتری پوست کارآمد است.
در دستگاههای لیزر میتوان پارامترهای بسیاری را تغییر داد. ناحیه درمان توسط قطر پرتو یا «بزرگی نقطه» را میتوان تغییر داد، در نتیجه میتوان وریدهای مجزا را با قطر پرتوی بسیار کوچک و ناحیهها را با قطر پرتوی بزرگتر درمان کرد. میتوان از توانهای متفاوت استفاده کرد و پس از انتخاب توان آن را به بزرگی ناحیه درمان تقسیم کرد تا «جریان» (توان بر سانتیمتر مربع پوست) به دست بیاید. همچنین طول پالس متغیر است. محدوده پالسها معمولاً چندمیلیثانیه است. این تغییرپذیری لیزر را به ابزاری بسیار منعطف تبدیل میکند، البته برای استفاده ماهرانه از لیزر باید تجربه بسیار زیادی داشت. بسیاری از شرکتهای زیبایی تنظیمات را برای ضایعههای متفاوت به صورت پیشفرض تنظیم میکنند تا کاربران کمتجربه هم درمانی کاملاً ایمن و حتی فردیسازیشده داشته باشند.
بنابراین به لطف دسترسی داشتن به لیزرهایی با طول موجهای متفاوت و قطر پرتوها و توانهای گوناگون میتوان اکثر موارد تلانژکتازی و وریدهای مشبک را درمان کرد. براساس یک قاعده کلی اگر ورید رنگی باشد و برجسته و بزرگ نباشد، معمولاً میتوان با استفاده از لیزری که روی طول موج و پارامترهای درست تنظیم شده باشد، واریس را با موفقیت درمان کرد. بهعلاوه چون پوست صورت همواره در معرض تابش نور خورشید است، در برابر سوختگی بسیار مقاوم است. ازاینرو پوست صورت در برابر لیزرهای پرتوان بسیار مقاوم است و در نتیجه انرژیهای بالا میتواند به وریدهای واریسی منتقل شود و آنها را درمان کند، بدون آنکه به پوست آسیب بزند. این وضعیت برای درمان پاها برعکس است، چون پوست پاها به سوختگی حساس است؛ به همین دلیل استفاده از لیزر ترانسدرمال برای درمان رگهای عنکبوتی پا عموماً به سوختگی دائمی منجر میشود و جای زخم (اسکار) سفیدی را به جا میگذارد.
فلبکتومی
انجام فلبکتومی واریس صورت از نظر فنی و تخصصی دشوار است و به مهارت و تجربه بالایی نیاز دارد. به تجربه دریافتهایم که فلبکتومی برای درمان وریدهای برجسته بزرگتر، بهویژه در ناحیه دور چشم، شقیقه و پیشانی، مفید است. بهخصوص وریدهای مرکز پیشانی غالباً سابدرمال و بسیار بزرگ و از اینرو بیرنگاند. چنین رگهایی برای آنکه با استفاده از الکتروکوتری، آی پی ال یا لیزر ترانسدرمال درمان شوند، بیش از حد عمقی و بزرگاند و از آنجا که دِبی یا نرخ جریان احتمالی در وریدهای کاسه چشم بالاست، اسکلروتراپی انتخاب معقولی نیست.
فلبکتومی با استفاده از بیحسی موضعی (لیگنوکائین) و آدرنالین (اپینفرین) را برای کاهش کبودی ترجیح میدهیم. متخصص عروق برشها را با کوچکترین تیغ ممکن و در راستای چینهای پوستی موجود یا چینهایی ایجاد میکند که در آینده تشکیل خواهند شد. البته اگر چین پوستی از قبل وجود داشته باشد، برش در چینهای فعلی زده خواهد شد. متخصصان میتوانند از قلابهای فلبکتومی استفاده کنند، اما لازم به ذکر است که این وریدها بسیار کوچکاند و خارج کردنشان دشوار است. وریدها غالباً به پوست چسبیدهاند و چون عضلات مؤثر در حالت دادن به صورت (عضله فرونتال یا پیشانی) در پوست دور ورید فرورفته است، دسترسی به وریدها با قلاب سخت است. پزشکان مجرب میتوانند نتایج رضایتبخشی از فلبکتومی بگیرند، اما دریافتهایم که منحنی یادگیری فلبکتومی برای درمان واریس صورت طولانی است و این درمان دشوار فقط باید به جراحان ماهر و بسیار باتجربه سپرده شود. همچنین سونوگرافی وریدی برای تعیین موقعیت وریدها و مطمئن شدن از وجود نداشتن جریان شریانی مفید است؛ همچنین به کمک سونوگرافی وریدی اطمینان حاصل میشود که ورید مورد نظر دچار هیچگونه ناهنجاری نیست.
بستهبندی زخمهای فلبکتومی با استفاده از چسب بخیه Steri-Strips بسیار آسان است و بیماران هشدار داده میشود که ممکن است رفع کبودی و بهبود زخمها تا چهار تا هفت هفته طول بکشد. بیماران توصیه میشود که در طول روز در دوران نقاهت، زیر نور خورشید بیرون نروند. ضمن اطلاعرسانی به بیماران در مورد خطرات عفونت، عدم کامل خروج ورید واریسی، نازک بودن نتیجه و آسیب دیدن بافتهای حسی، به آنها هشدار داده میشود.
اخیراً یک مورد گزارش شده است که بیمار قبلاً جراحی پیشانی داشته و برشی در بخش بالایی سر، بالاتر از خط موهای سر داشته و پوست و عضله از روی استخوان پیشانی به پایین برگشته است. بافت همبند در منطقه زخم به قدری بود که در جراحی بعدی امکان خروج ورید با جراحی وجود نداشت. بنابراین، جراحی قبلی که بر روی وریدهای صورت انجام شده بود، مانعی برای انجام فلبکتومی در حال حاضر بود.
فلبکتومی صورت یک عمل جراحی پیچیده است که نیازمند تخصص و شناخت دقیق از آناتومی موضع درمان است. متخصص باید دورههای آموزشی تخصصی را پشت سر گذاشته و تجربه کافی در انجام این نوع جراحی را داشته باشد تا بتواند بهطور کامل این درمان را انجام دهد.
پیشگیری از واریس صورت
رعایت توصیههای زیر میتواند به پیشگیری از واریس صورت کمک کند:
- خود را در معرض گرمای شدید قرار ندهید: گرمای بسیار شدید سونا، اسپا یا آب و هوای بسیار گرم رگها را گشاد میکند و احتمال ابتلا به واریس را افزایش میدهد.
- تماس با نور خورشید را محدود کنید: استفاده از ضدآفتاب، کلاه و لباسهای بلند خطر ابتلا به واریس در اثر آسیب ناشی از نور خورشید را کاهش میدهند. همچنین اگر در ناحیه گرمی زندگی میکنید، بهتر است وسط روز در ساعتهای اوج گرما و آفتاب شدید بیرون نروید.
- از محافظ استفاده کنید: وسایل حفاظتی از واریس ناشی از آسیبدیدگی، جلوگیری میکنند؛ برای مثال هنگام بیسبال، دوچرخهسواری یا موتورسواری بهتر است از ماسک صورت و کلاه ایمنی استفاده کنید.
- از وازودیلاتورها یا گشادکنندههای عروق استفاده نکنید: گشادکنندههای عروق رگها را پر از خون میکنند و رگهای عنکبوتی را واضحتر میکنند. از گشادکنندههای عروق متداول میتوان به کافئین، غذاهای تند و الکل اشاره کرد. حتی نوشیدن مشروبات الکلی در حد متوسط نیز میتواند باعث سرخی و پارگی رگهای عدهای شود.
زمان مراجعه به پزشک
واریس خطرناک نیست و علائم دیگری به جز ظاهر ناخوشایند ندارد. بیمارانی که از ظاهر ناخوشایند رگهای واریسی ناراحتاند، باید علت اصلی ایجاد شدن رگهای واریسی را بیابند و برای اجتناب از آن اقدام کنند.
واریس صورت گاهی نشانه ابتلا به یک بیماری زمینهای است. افرادی که از علت واریس صورت مطمئن نیستند، باید برای معاینه و تشخیص به پزشک مراجعه کنند.
واریس صورت یکی از مشکلات زیبایی شایع است. درمانهای تخصصی پزشکی و درمانهای خانگی بسیاری برای کمک به کاهش یا از بین بردن رگهای واریسی و ارتقاء سلامت کلی پوست وجود دارد.
پرسشهای متداول
واریس صورت برطرف میشود؟
مجبور نیستید شبکههای کوچک بدمنظر تشکیلشده از وریدهای آسیبدیده را تا پایان عمر روی پوستتان تحمل کنید. رگهای واریسی گاهی خودبهخود از بین میروند، حتی اگر اینطور نشود، به راحتی میتوان رگهای واریسی را به کمک درمانهای غیرتهاجمی و تقریباً بدوندرد از بین برد.
ممکن است رگهای واریسی روی صورت ایجاد شوند؟
هرچند احتمال ایجاد رگهای واریسی در هر نقطهای از بدن وجود دارد، رگهای واریسی غالباً روی پاها و صورت تشکیل میشود. واریس به جز ظاهر ناخوشایند علامت دیگری ندارند. همه صرفنظر از سنشان ممکن است به واریس صورت مبتلا شوند، البته برخی افراد بیش از دیگران مستعد ابتلا به واریس صورت هستند.
کرمی برای رگهای عنکبوتی صورت وجود دارد؟
کرمهای موضعی، بهویژه کرمهای حاوی رتینوئید، رگهای واریسی را محوتر میکند. از این ترکیبات در اصل برای آکنه و روزاسه استفاده میشود. رتینوئیدها بیرونیترین لایه پوست را برمیدارند.
سرکه سیب رگهای واریسی صورت را از بین میبرد؟
سرکه سیب مانند گیرنده پوست صورت عمل میکند و پوست را محکم میکشد تا سرخی پوست کمتر شود. استفاده از سرکه سیب رگهای واریسی صورت برخی بیماران را تا حدی محو میکند. آغشته کردن گلوله پنبه به سرکه سیب و زدن آن روی ناحیه واریسی میتواند به کاهش نشانههای پارگی رگهای صورت کمک کند.
ماساژ به رفع واریس صورت کمک میکند؟
تصور میشود ماساژ برای درمان واریس صورت مفید باشد، چرا که ماساژ روش مؤثری برای تحریک گردش خون سالم به شمار میآید. بهعلاوه ماساژ درد و ورمی را که گاهی از عوارض واریس است، برطرف میکند.
چه ویتامینهایی برای واریس صورت خوب است؟
- ویتامین E: مصرف ویتامین E باعث میشود خون بیش از حد «چسبناک» نشود، چون از تشکیل «پلاکهایی» که به دیوارههای رگ میچسبند و در جریان خون اختلال ایجاد میکنند، جلوگیری میکند. بنابراین ویتامین E جریان خون را بهبود میدهد.
- ویتامینهای ب کمپلکس.
- ویتامین C.
- ویتامین K.
- مس.
آیا نوشیدن آب برای رفع واریس صورت مفید است؟
وقتی بحث سلامتی عروق مطرح باشد، باید گفت که نوشیدن آب کافی برای سلامتی عروق مفید است و از ایجاد رگهای واریسی روی صورت جلوگیری میکند. نوشیدن آب کافی جریان خون را بهبود میدهد و عضلههای نگهدارنده عروق را تقویت میکند؛ هر دو اثر برای بیماران مبتلا به واریس مهم است.
از بین رفتن رگهای واریسی صورت چقدر طول میکشد؟
این عارضه عموماً دائمی است و برای از بین بردن رگهای واریسی باید درمان انجام شود. البته مویرگهای با آسیبدیدگی اندک ممکن است ظرف 3 تا 6 ماه بهبود پیدا کنند؛ اما هر چه که بعد این مدت باقی بماند، احتمالاً مادامالعمر خواهد بود.