واریس یا رگ‌های واریسی به معنای بزرگ شدن و متورم شدن وریدها هستند. این رگ‌ها غالباً به رنگ آبی یا بنفش تیره هستند و برجسته، متورم و پیچ‌خورده‌اند. رگ‌های واریسی روی پاها و پایین پاها ایجاد می‌شوند. اما تمام رگ‌های واریسی برجسته نمی‌شوند، بعضی رگ‌های واریسی قابل مشاهده نیستند و در عمق بدن مدفون‌اند. بنابراین برخی بیماران مدت‌ها درد و ناراحتی را تحمل می‌کنند تا سرانجام به علت دردشان پی می‌برند.
علائم واریس شامل درد، سوزش، خارش، سنگینی و لرزیدگی پاها و پایین پاها هستند. همچنین ممکن است پوست پاها به رنگ قهوه‌ای تیره تغییر کند و در برخی موارد ترشحات ریزش روی پوست دیده می‌شود.
دلایل واریس شامل عوامل ژنتیکی، عوامل محیطی مانند نشستن و ایستادن طولانی مدت، چاقی، بارداری و بیماری‌های قلبی عروقی هستند.
برای درمان واریس، روش‌های مختلفی وجود دارد. روش‌های درمان شامل تغییر سبک زندگی، استفاده از شلنگ‌ها و کمربندهای پشتی، درمان دارویی، روش‌های رادیوفرکانسی، لیزر و جراحی هستند. درمان واریس بهتر است توسط پزشک ماهر و باتجربه‌ای انجام شود که روش‌های درمان واریس را به خوبی می‌شناسد و از مدیریت عوارضشان اطلاع کامل دارد. به‌این‌ترتیب عوارض جانبی و خطرهای احتمالی درمان کمتر می‌شود و دوران نقاهت پس از درمان نیز کوتاه‌تر می‌شود.
بهترین راه پیشگیری از واریس، تغییر سبک زندگی است. این شامل ورزش منظم، اجتناب از نشستن و ایستادن طولانی مدت، کاهش وزن و استفاده از شلنگ‌ها و کمربندهای پشتی است. همچنین برخی از داروها نیز می‌توانند به پیشگیری از واریس کمک کنند.
تفاوت‌های واریس شامل واریس پایین پاها، واریس مری، واریس لگنی و واریس مردانه هستند. هر کدام از این نوع واریس‌ها دارای علائم، دلایل و روش‌های درمان متفاوتی هستند. بنابراین، برای تشخیص و درمان هر نوع واریس، بهتر است به پزشک متخصص مراجعه کنید.
علائم واریس
واریس گاهی اوقات هیچ علامتی ندارد و گاهی علائمی مانند موارد زیر را تولید می‌کند:
- درد و ناراحتی پاها
- ورم کردن مچ پا و پایین پا
- سوزش یا نبض زدن
- گرفتگی عضلات، به‌ویژه شب‌ها
- خارش پوست روی ناحیه درگیر واریس
- تغییررنگ پوست
- احساس سنگینی یا خستگی مزمن در پاها
علائم معمولاً در روزهای گرم سال، ساعات پایانی روز یا پس از ایستادن طولانی مدت شدیدتر می‌شود.
درد واریس
واریس یکی از دلایل شایع پادرد است. بیماران غالباً درد واریس را به صورت سنگینی یا دردی عمیق توصیف می‌کنند.
شدت درد ناشی از واریس متفاوت است؛ در این میان برخی بیماران دچار علائم شدید می‌شوند.
فلبیت یکی از عارضه‌های مولد درد است که در اثر ملتهب شدن وریدهای واریسی و تشکیل شدن لخته خون بروز می‌یابد. نشانه‌های ابتلا به فلبیت عبارتند از:
- درد
- داغ شدن
- سفت شدن
- تغییر رنگ
خون در صورت پاره شدن رگ در ناحیه درگیر جمع می‌شود و فشار و غلظت مواد سمی در آن ناحیه بالا می‌رود. گاهی اوقات زخمی نیز ایجاد می‌شود یا پوست بیمار در اثر واریس پاره می‌شود که می‌تواند بسیار دردناک باشد.
مشکلات ناشی از درد واریس
عامل‌های زیر بر درد واریس اثر می‌گذارند:
لنف ادم
واریس می‌تواند در دیگر نقاط بدن، به‌ویژه سیستم لنفاوی، نیز مشکل ایجاد کند. سیستم لنفاوی شبکه‌ای از رگ‌هاست که به انتقال و دفع مواد زائد و سموم کمک می‌کنند. سیستم لنفاوی نقش مهمی در عملکرد سیستم ایمنی دارد. واریس گاهی به سیستم لنفاوی آسیب می‌زند و موجب ابتلا به عارضه‌ای به نام لنف ادم می‌شود؛ لنف ادم با ورم همراه است و غالباً پایین پاها و انگشتان پا ورم می‌کند. برخی بیماران مبتلا به لنف ادم دچار سلولیت نیز می‌شوند، سلولیت نوعی عفونت پوستی جدی است که باعث ملتهب شدن بافت نرم پوست می‌شود. برخی بیماران نیز به درماتیت استازیس وریدی مبتلا می‌شوند، پوست در اثر ابتلا به این عارضه چرم‌مانند و قرمز مایل به قهوه‌ای می‌شود. گاهی مایع شفاف زردرنگی روی پوست ترشح می‌کند.
درماتیت
واریس گاهی موجب ابتلا به درماتیت می‌شود که نوعی راش همراه با خارش و التهاب است. اگر درماتیت ناشی از واریس باشد، راش غالباً روی بخش پایینی پا یا مچ پا ایجاد می‌شود. درماتیت می‌تواند باعث خونریزی، ضایعه یا زخمی پوستی شود که در صورت خاراندن یا تحریک شدن می‌تواند دردناک و ملتهب شود.
ترومبوفلبیت سطحی
واریس می‌تواند باعث التهاب و تشکیل شدن لخته در سیاهرگ‌ها شود. لخته خون ناشی از عارضه ترومبوفلبیت سطحی، غالباً نزدیک سطح پوست است. این عارضه دردناک است و به مشکلات دیگری در ناحیه درگیر دامن می‌زند.
زمان مراجعه به پزشک برای درد واریس
واریس یک بیماری عروقی است که در آن رگ‌های پاها و پایین پاها به صورت برجسته و پیچیده ظاهر می‌شوند. این بیماری معمولاً در افرادی که بیشتر نشسته یا ایستاده‌اند، بارداری، چاقی و یا به دلیل عوامل ژنتیکی رخ می‌دهد.
علائم واریس شامل درد، سوزش، خارش، سنگینی و لرزیدگی پاها و پایین پاها هستند. همچنین ممکن است پوست پاها به رنگ قهوه‌ای تیره تغییر کند و در برخی موارد ترشحات ریزش روی پوست دیده می‌شود. اگر واریس با درد، ناراحتی یا سوزش، به ویژه در شب همراه باشد، باید برای درمان اقدام کنید.
بااین‌حال، پزشکان واریس را عارضه‌ای جدی نمی‌دانند و بیمارانی که علی‌رغم ابتلا به واریس، دردی ندارند، لازم نیست به پزشک مراجعه کنند. اما برای بررسی وضعیت و درمان، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
برای درمان واریس، روش‌های مختلفی وجود دارد. روش‌های درمان شامل تغییر سبک زندگی، استفاده از شلنگ‌ها و کمربندهای پشتی، درمان دارویی، روش‌های رادیوفرکانسی، لیزر و جراحی هستند. درمان واریس بهتر است توسط پزشک ماهر و باتجربه‌ای انجام شود که روش‌های درمان واریس را به خوبی می‌شناسد و از مدیریت عوارضشان اطلاع کامل دارد. به‌این‌ترتیب عوارض جانبی و خطرهای احتمالی درمان کمتر می‌شود و دوران نقاهت پس از درمان نیز کوتاه‌تر می‌شود.
بهترین راه پیشگیری از واریس، تغییر سبک زندگی است. این شامل ورزش منظم، اجتناب از نشستن و ایستادن طولانی مدت، کاهش وزن و استفاده از شلنگ‌ها و کمربندهای پشتی است. همچنین برخی از داروها نیز می‌توانند به پیشگیری از واریس کمک کنند.
در نهایت، باید به یاد داشت که واریس معمولاً به مرور زمان تشدید می‌شود. بنابراین درمان عارضه زمینه‌ای برای تسکین درد واریس راه‌حلی کارآمدتر از رفع موقتی علائم است. بهتر است هر چه زودتر برای درمان واریس اقدام کنید تا از تشدید بیماری جلوگیری شود.
درمان درد واریس
واریس همواره نیازمند درمان نیست. بااین‌حال اگر واریس با درد همراه باشد، می‌توان از روش‌های مختلف برای رفع درد واریس بهره گرفت.
اگر علائم جزئی تا خفیف باشند، پزشک احتمالاً روش‌های پیشگیری را توصیه می‌کند تا ببیند که آیا این روش‌ها درد و ناراحتی را کمتر می‌کنند یا خیر.
اگر روش‌های پیشگیری مفید نباشد، پزشک روش‌های درمانی زیر را توصیه می‌کند:
جوراب‌های فشرده‌کننده
ابتدا پزشک توصیه می‌کند که بیمار جوراب فشرده‌کننده واریس بپوشد، پاها را بالا بگذارد و مرتب ورزش کند. ممکن است لازم باشد بیمار تقریباً به مدت شش ماه از جوراب واریس استفاده کند تا اثرگذاری کامل جوراب مشخص شود.
جوراب فشرده‌کننده واریس بافت پای دور رگ‌ها را فشرده می‌کند تا از جمع شدن خون جلوگیری شود. جوراب فشرده‌کننده با هدف کاهش درد و ورم ناشی از واریس طراحی می‌شود.
ابلیشن
رگ‌های واریسی در درمان ابلیشن با استفاده از گرمای لیزر یا رادیوفرکوئنسی بسته می‌شود.
درمان ابلیشن غالباً در مطب پزشک انجام می‌شود و تقریباً 20 دقیقه طول می‌کشد. پزشک ناحیه درمان را به‌طور موضعی بی‌حس می‌کند تا بیمار دردی را حین درمان احساس نکند. پزشک ناحیه درمان را پس از اتمام ابلیشن با باند فشاری می‌بندد.
اسکلروتراپی
متخصص واریس فومی به نام اسکلروزان را در رگ واریسی تزریق می‌کند. فوم باعث جمع شدن سیاهرگ، زخم و لخته شدنش می‌شود و در نهایت رگ واریسی بسته می‌شود.
این نوع لخته خطرناک نیست و رگ واریسی به مرور زمان ناپدید می‌شود.
جراحی
برخی بیماران به جراحی نیاز دارند؛ جراحی واریس شامل لیگاسیون (بستن) یا استریپینگ (بریدن) می‌شود. متخصص واریس رگ را در عمل لیگاسیون می‌بندد تا مشکل جمع شدن خون از بین برود، در عمل استریپینگ نیز متخصص رگ را می‌برد و از بدن خارج می‌کند.
درمان‌های خانگی برای درد واریس
چند روش برای تسکین درد ناشی از واریس وجود دارد که در ادامه با آنها آشنا می‌شوید.
بالا گذاشتن پاها
برای تسکین درد و ناراحتی ناشی از واریس باید پاها را بالاتر از سطح قلب بگذارید. می‌توانید پاها را روی میز بگذارید، پاها را بکشید و روی دیوار بگذارید یا روی تخت دراز بکشید و پاها را روی سه یا چهار بالش بگذارید. وقتی پاها را بالا می‌گذارید، جریان خون پایین‌تنه راحت‌تر می‌تواند به سمت قلب بالا برود و عملکرد دریچه‌های وریدی کارآمدتر می‌شود.
پاها را هر بار حداقل 15 دقیقه بالا بگذارید تا درد و ورم پاها کمتر شود.
ورزش و کشش پاها
هر روز مدت کوتاهی ورزش کنید و حرکات کششی عضلات ساق پا را چند بار انجام بدهید. پاها را مرتب خم کنید؛ به‌ویژه خم کردن پاها را در سفرهای طولانی که پاهایتان در فضای محدودی قرار دارند، فراموش نکنید.
اگر ایستادن یا نشستن طولانی‌مدت لازمه شغلتان است، موقعیتتان را حداقل هر سی دقیقه یک بار تغییر بدهید و زانوها را مرتب خم کنید.
تأمین آب مورد نیاز بدن و ورزش به گردش خون سالم کمک می‌کند، پس به مقدار کافی آب بنوشید و تا می‌توانید ورزش کنید و فعالیت داشته باشید.
استفاده از آب سرد
اگر پاهایتان در ساعات پایانی روز درد می‌گیرد، آنها را با آب سرد بشویید. دمای پایین باعث منقبض شدن رگ‌های خونی می‌شود. سرما ورم و احساس سنگینی ناشی از آن را برطرف می‌کند و ناراحتی عمومی و گرفتگی پاها را رفع می‌کند.
با آب داغ حمام نکنید و مدت طولانی در وان آب داغ ننشینید. گرما اثر نامطلوبی بر رگ‌ها دارد و اگر مدت زیادی در آب داغ بمانید، درد ضربان‌دار شدیدتر هم خواهد شد.
پیشگیری از درد واریس
اطلاعات در مورد پیشگیری از عود واریس محدود است، اما ایجاد تغییرات در سبک زندگی ممکن است به کاهش علائم واریس کمک کند و احتمالاً از تشدید آن جلوگیری کند.
برخی از روش‌های زیر می‌توانند برای پیشگیری و تسکین علائم واریس مفید باشند:
– نشستن یا ایستادن برای مدت طولانی را به حداقل برسانید.
– هر نیم ساعت یک بار استراحت کنید و کمی حرکت کنید.
– هنگام نشستن، استراحت یا خوابیدن، قسمت مبتلا به واریس را بالاتر از سطح قلب قرار دهید.
– ورزش منظم برای بهبود گردش خون را فراموش نکنید.
– اگر اضافه وزن دارید، سعی کنید وزن کم کنید.
– از لباس‌های تنگ خودداری کنید، به‌ویژه لباس‌هایی که در ناحیه دور کمر، کشاله ران و پا تنگ است.
– مدت زمان طولانی از کفش‌های پاشنه‌بلند استفاده نکنید.
جمع‌بندی
واریس با علائمی مانند درد، خشکی پوست، خارش، اگزما، خستگی و سنگینی پا، سوزش، نبض زدن، گرفتگی و پای بی‌قرار در شب‌ها همراه است. چند درمان خانگی ساده برای تسکین درد واریس وجود دارند که عبارتند از: خودداری از نشستن یا ایستادن طولانی‌مدت، پوشیدن جوراب یا ساق فشرده‌کننده، بالا گذاشتن پاها، استفاده از کیسه یخ یا کمپرس سرد و ورزش و انجام نرمش‌های کششی. البته این اقدامات موقتی است و واریس خودبه‌خود درمان نمی‌شود. متخصص عروق یا فلبولوژیست باید واریس را درمان کند. برای درمان واریس از روش‌هایی مانند اسکلروتراپی تحت هدایت سونوگرافی، ابلیشن درون‌وریدی با لیزر و ابلیشن رادیوفرکوئنسی استفاده می‌شود.
پرسش‌های متداول
دردناک شدن رگ‌های واریسی به چه معناست؟
دردناک شدن رگ‌های واریسی می‌تواند نشانه مشکلی جدی‌تر، مانند لخته خون، زخم باز یا عفونت پوستی باشد. اگر به واریس مبتلا هستید و واریس در حال دردناک شدن است یا دردناک شده است، ممکن است درد علامت وجود مشکلی جدی‌تر در بدنتان باشد. بنابراین در این شرایط بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
چه دلایلی باعث ایجاد رگ‌های واریسی می‌شود؟
وقتی دریچه‌های وریدی ضعیف می‌شوند یا آسیب می‌بیند، خون در رگ‌ها جمع می‌شود و در نتیجه رگ بزرگ می‌شود. ایستادن یا نشستن طولانی‌مدت باعث جمع شدن خون در وریدهای پا می‌شود، در نتیجه فشار درون‌وریدی افزایش می‌یابد. وریدها در اثر افزایش فشار کشیده می‌شوند.
ماساژ برای تسکین درد واریس خوب است؟
ماساژ به کاهش ورم یا ناراحتی کمک می‌کند، اما واریس را درمان نمی‌کند. بااین‌حال روش‌های اثبات‌شده‌ای برای درمان درد واریس وجود دارند، به‌ویژه اگر واریس با علائمی مانند ورم پا، مچ پا و پایین پا همراه باشد.
پیاده‌روی برای رفع درد واریس خوب است؟
اگرچه ورزش واریس را درمان نمی‌کند، برای بهبود علائم و کاهش خطر ایجاد شدن تعداد بیشتری از رگ‌های واریسی مفید است. پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و شنا ورزش‌های کم‌برخورد فوق‌العاده‌ای هستند که به مفصل‌ها فشار نمی‌آورند و به گردش خون در رگ‌های واریسی کمک می‌کنند.
اگر درد واریس درمان نشود، چه اتفاقی می‌افتد؟
اگر واریس درمان نشود، خون اضافی معمولاً درون بافت‌های پا نشت می‌کند. در این صورت بیمار التهاب و ورم دردناکی را حس می‌کند و بخش‌هایی از پوستش تیره می‌شوند و تغییر رنگ می‌دهد؛ به تیره شدن پوست هایپرپیگمانتاسیون می‌گویند.
چرا درد واریس شب‌ها بیشتر می‌شود؟
درد شدید شبانه واریس دو دلیل اصلی دارد. دلیل اول این است که خون در طول روز در پاها جمع می‌شود. بنابراین اگر در طول روز مدتی طولانی سر پا باشید، شب‌ها دچار درد و ناراحتی بیشتری خواهید شد. دلیل دوم این است که وقتی شب‌ها روی تخت دراز می‌کشید، عاملی نیست که حواستان را از درد پرت کند.
ایبوپروفن برای تسکین درد واریس خوب است؟
مصرف داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب (NSAIDS) مانند آسپرین یا ایبوپروفن برای تسکین درد واریس مفید است. مصرف مسکن غالباً در کنار بستن پاها یا پوشیدن جوراب فشرده‌کننده توصیه می‌شود. هیچ دارویی، علی‌رغم تبلیغات فراوان، نمی‌تواند رگ‌های واریسی بد را منقبض یا درمان کند.
بهترین کرم برای واریس چیست؟
آرنیکای موضعی به صورت کرم یا پماد ژلاتینی وجود دارد که می‌توانید آن را به پوست روی رگ‌های واریسی ملتهب یا دردناک بزنید.
سرما برای واریس بهتر است یا گرما؟
آب سرد باعث منقبض شدن رگ‌های خونی می‌شود که به نوبه خود برای رفع درد و ورم مفید است. هرچند حمام آب داغ در پایان یک روز طولانی فوق‌العاده به نظر می‌رسد، اگر رگ‌های واریسی یا عنکبوتی دارید، بهتر است دوش آب سرد بگیرید. آب داغ اصلاً برای واریس خوب نیست.
