چاقی یکی از مشکلات جدی سلامتی در جهان است. در ایران، یکی از هر سه نفر دارای اضافه وزن یا چاقی هستند. این وضعیت ممکن است باعث افزایش خطر بسیاری از بیماری‌های جدی مانند فشار خون بالا، بیماری قلبی، دیابت و سکته شود. همچنین، چاقی یکی از عوامل اصلی در ایجاد واریس است.
بیشتر زنان دچار چاقی هستند و فعالیت بدنی کافی ندارند. برخی از بیماران مبتلا به واریس هیچ علامتی از نارسایی وریدی ندارند. اما در مقایسه با افراد با وزن پایین‌تر، بیماری وریدی در افراد چاق و دارای اضافه وزن شدیدتر است.
در این مقاله، با علائم، عوارض، درمان و پیشگیری از واریس بیشتر آشنا خواهید شد. برای درمان واریس، بهتر است به یک پزشک مجرب و ماهر مراجعه کنید که با درمان‌ها و مدیریت عوارض آشنا باشد و خطرات و عوارض جانبی و زمان بهبودی درمان را کاهش دهد.
چاقی چگونه می تواند باعث واریس شود؟
اضافه وزن به طور کلی باعث فشار بیشتر در شکم می شود. این فشار متعاقباً ممکن است باعث افزایش فشار روی وریدهای پا شود. در نتیجه افزایش فشار وریدی باعث شکل گیری و پیشرفت بیماری مزمن وریدی می شود. یکی دیگر از تأثیرات افزایش وزن بر سلامت وریدها، نحوه تبادل جریان خون بین وریدهای عمقی و ورید سطحی در پاها است. طبق تحقیقات بافت چربی و فیبری اطراف وریدها ممکن است گردش خون وریدی را مختل کرده و موجب استاز (جریان آهسته خون در وریدها) شود و متعاقباً می تواند منجر به تشکیل وریدهای واریسی شود.
علائم واریس در افراد چاق
فردی با اندازه بدن طبیعی که دارای رگ های واریسی است معمولاً از موارد زیر شکایت می کند:
- رگهای برآمده زشت
- تورم، سنگینی، درد و گرفتگی در پای آسیب دیده، به ویژه پس از ایستادن طولانی مدت
در بیماران چاق به دلیل چربی زیاد، رگهای واریسی و تورم چندان قابل مشاهده نیستند. سنگینی و گرفتگی در این افراد اغلب به وزن و مشکلات مفصلی نسبت داده می شود. از این رو، ممکن است دیر به پزشک مراجعه کنند.
عوارض واریس در افراد چاق
واریس در صورت عدم درمان، می تواند منجر به عوارضی مانند:
- اگزمای اندام تحتانی (خارش)
- هایپرپیگمانتاسیون (تغییر رنگ)
- زخم
- خون ریزی
- فلبیت (التهاب ورید آسیب دیده)
واریس پنهان به دلیل چاقی چیست؟
رگهای واریسی گاهی اوقات می‌توانند با چربی اضافی روی پاها پوشانده شوند، بنابراین در صورت چاقی می‌توانید رگهای واریسی داشته باشید و حتی متوجه آن نشوید. اگر اضافه وزن دارید و علائمی مانند درد ضربان دار یا گرفتگی ساق پا، سنگینی در پا، تورم، و تغییرات در پوست مانند تغییر رنگ دارید، به پزشک ورید مراجعه کنید. یک سونوگرافی ساده می تواند مشخص کند که آیا از رگ های واریسی رنج می برید.
مشکل دیگری که به دلیل چاقی به وجود می آید، عدم تشخیص واریس در مراحل اولیه است این در حالیست که وریدهای پیچ خورده و متورم در بیماران با وزن نرمال به راحتی قابل مشاهده است، بیماران چاق اغلب علائم قابل مشاهده ای از واریس را نشان نمی دهند. این امر می تواند مراجعه به پزشک را به تأخیر بیاندازد. در نتیجه بیماران چاق در معرض عوارض و زخم پا بیشتری قرار می گیرند.
به دلیل اینکه، اضافه وزن ارزیابی و درمان دقیق واریس را با مشکل مواجه می کند، تشخیص معمولاً با اسکن اولتراسوند داپلر انجام می شود که به پزشک اجازه می دهد به صورت غیر تهاجمی سیاهرگ‌های زیر پوست را ببیند. در نتیجه وریدهایی که معمولاً در بیماران چاق عمیق‌تر بوده غیرقابل دیدن هستند با این دستگاه دقیق‌تر تشخیص داده می‌شوند.
چاقی شدید اغلب منجر به نارسایی وریدی در سیاهرگ‌های عمقی پا شده و در نتیجه زخم‌های وریدی ایجاد می‌کند. این زخم ها در اغلب اوقات ماه‌ها طول می‌کشد تا بهبود یابند. به همین دلیل، اگر علائمی مانند سنگینی در پا، پاهای دردناک، تورم یا تغییرات پوستی دارید، ممکن است نارسایی وریدی داشته باشید، حتی اگر به صورت بصری رگ های واریسی را مشاهده نکنید. در نتیجه اگربه طور مثال متوجه تغییراتی در پوست مانند تیره شدن اطراف مچ پا یا تورم مزمن شدید، باید به پزشک متخصص مراجعه کنید و اگر وریدهای متورم حتی خفیف مشاهده کردید، مهم است که در صورت لزوم به دنبال تشخیص و درمان باشید.
تشخیص واریس در افراد چاق
با استفاده از اسکن سونوگرافی داپلر می توان به راحتی رگ های واریسی را تشخیص داد. این وریدها در ساق پا با اندازه استاندارد 1 یا 2 سانتی متر در زیر پوست هستند. در پاهای بسیار بزرگ، انجام اسکن بسیار دشوارتر است، زیرا رگ‌ها بسیار عمیق‌تر هستند و توسط لایه‌هایی از چربی پوشانده شده‌اند، بنابراین اسکن باید با دقت بیشتر انجام شود.
اگر وریدهای واریسی کوچک و خیلی ناراحت کننده نیستند، ممکن است جوراب های فشاری الاستیک تجویز شوند. این جوراب‌ها رگ‌ها را فشرده می‌کنند، جریان خون را از ساق پا به قلب بهبود می‌بخشند و در نتیجه از تجمع خون و علائمی که در بالا توضیح داده شد جلوگیری می‌کنند. این جوراب ها باید در حین فعالیت های روزانه پوشیده شوند.
با این حال در بیماران چاق، اندازه، یک مسئله است، به طوری که برخی از بیماران، چاق تر از آن هستند که بتوانند جوراب بپوشند. جوراب های فشاری در این گروه بیماران از پاها لیز خورده و پایین می آید.
به حداقل رساندن خطرات واریس
کاهش وزن می تواند به حداقل رساندن خطرات واریس و سایر مشکلات سلامتی مرتبط با چاقی کمک کند. یک برنامه کاهش وزن مؤثر باید شامل رژیم غذایی، ورزش و تغییرات سبک زندگی باشد.
رژیم غذایی
رژیم غذایی شما باید شامل مقدار زیادی میوه و سبزیجات تازه، غلات کامل و گوشت های کم چرب باشد. از خوردن غذاهای حاوی قند، نمک و چربی زیاد و نوشیدن الکل خودداری کنید.
تمرینات
ورزش هایی مانند دویدن، پیاده روی، دوچرخه سواری، بالا رفتن از پله و شنا می تواند به گردش خون در پاها کمک کند.
سبک زندگی
تغییر سبک زندگی نیز می تواند بسیار کمک کننده باشد. از نشستن و ایستادن طولانی مدت خودداری کنید. داشتن سبک زندگی بی تحرک بیشتر به شکل گیری رگ های واریسی کمک می‌کند. ایستادن برای مدت طولانی، به خصوص زمانی که اضافه وزن دارید، نیز می تواند منجر به واریس شود. در نتیجه بهبود سبک زندگی، سلامت عمومی را ارتقا می دهد همچنین خطر ابتلا به واریس با فعالیت بیشتر تا حد امکان کاهش می یابد.
نکاتی برای سبک کردن بار از رگهای شما
چند مسأله مهم وجود دارد که به بزرگ نشدن رگ های شما کمک می کند از جمله:
درست خوابیدن
چندین مطالعه ارتباط مستقیم بین خواب نامناسب و چاقی را ثابت کرده اند. آیا تا به حال متوجه شده اید وقتی که خواب شبانه ضعیفی دارید چه مقدار و چه نوع غذاهایی میل می کنید؟ هورمون های خواب اشتها را تنظیم می کنند. در نتیجه خوابیدن کمتر از 5 ساعت در شب یا بیشتر از 9 ساعت می تواند خطر چاقی را افزایش دهد، زیرا این بی نظمی ها باعث اختلال در هورمون های خواب می شود.
حرکت کنید
میزان وزن به طور مستقیم تحت تأثیر ورزش قرار می گیرد، زیرا ورزش به سوزاندن کالری و چربی کمک می کند. ورزش هایی که تا حدی بر روی پاها تمرکز دارند می توانند گردش خون و عضلات را بهبود بخشند. این قضیه می تواند فشار روی رگ ها و فشار خون را کاهش دهد و درنهایت سیستم گردش خون را تقویت کند.
در هنگام احساساتی شدن نخورید
به برخی خوراکی ها، غذاهای راحتی می گویند. غذاهای مملو از قند و کربوهیدرات ممکن است در هنگام غمگینی یا استرس ما را شاد کنند، اما تبدیل کردن آنها چربی، شروعی برای مشکلات وزن است. به جای تسلیم شدن به هوس‌ها در زمان‌های سخت یا زمانی که حوصله‌تان سر می‌رود، فعالیت‌های دیگری را امتحان کنید که به شما در مدیریت و کنترل اشتها کمک کند. مدیتیشن، تنفس عمیق، تمرین‌هایی مانند دویدن یا یوگا، تماشای یک فیلم خنده‌دار، یا تماس با دوستی که می تواند لبخندی بر لبانتان بنشاند.
برخی از خوراکی ها را بخورید
تغذیه سالم می‌تواند به حفظ وزن سالم کمک کند. خوردن غذاهای کم نمک، غنی از فیبر و آنتی‌اکسیدان، می‌تواند به حفظ سلامت سلولی، تقویت دیواره سیاهرگ‌ها و جلوگیری از مشکلات وریدی کمک کند. مصرف میوه‌های تازه، سبزیجات، غلات کامل و منابع پروتئینی کم چرب به عنوان بخشی از وعده‌های غذایی می‌تواند معده را پر کرده و اشتهای کمتری برای مصرف غذاهای پرکالری (کربوهیدرات، شکر و چربی) ایجاد کند.
کاهش وزن می‌تواند به بهبود ظاهر رگهای واریسی یا رگهای عنکبوتی کمک کند و از بدتر شدن آنها جلوگیری کند. حفظ وزن سالم همچنین می‌تواند به جلوگیری از بیماری‌های وریدی و بیماری‌های دیگر نظیر سکته قلبی و دیابت کمک کند. چاقی می‌تواند منجر به مشکلات وریدی شود، اما با تغذیه سالم و کاهش وزن می‌توان از تأثیرات منفی آن جلوگیری کرد.
درمان واریس در افراد چاق
خوشبختانه، گزینه های زیادی برای درمان واریس وجود دارد و اکثراً در داخل مطب انجام می شوند. حتی نیازی به استفاده از بیهوشی نیست. روش جراحی زمانی ضروری می شود که جوراب ساق بلند علائم را بهبود نبخشد و علائم آزاردهنده شود.
برش و بستن
روش سنتی جراحی، برش و برداشتن وریدها است. این روش ممکن است گزینه ای خوشایند نباشد، زیرا باید برشی در چین کشاله ران ایجاد شود و خطر عفونت برش در یک بیمار چاق زیاد است. در این روش، برش‌هایی روی ورید واریسی ایجاد می‌شود، ورید بسته شده و برداشته می‌شود.
علاوه بر خطر جراحی، این روش نیاز به بیهوشی عمومی دارد. در بیماران چاق، خطرات بیهوشی عمومی در مقایسه با بیماران با اندازه بدن طبیعی بسیار بیشتر است.
فلبکتومی
چندین بریدگی کوچک در پوست ایجاد می شود که از طریق آنها رگ واریسی برداشته می شود. به این حالت بیرون کشیدن چاقو نیز گفته می شود.
تکنیک های کم تهاجمی
تکنیک های کم تهاجمی مانند لیزر درمانی درون وریدی و فرسایش رادیوفرکانسی نیز در بیماران چاق دشوارتر است. رگ ها دورتر از سطح هستند و دسترسی را دشوارتر می کنند. در نتیجه بیمار یا به مقدار بیشتری بی حسی موضعی یا حتی بیهوشی عمومی نیاز دارد.
لیزر درمانی
از لیزر برای از بین بردن رگ های واریسی استفاده می شود. به این عمل فرسایش نیز می گویند.
- لیزر، درمانی ساده بر روی رگ های کوچک نزدیک به پوست مانند رگ های عنکبوتی انجام می شود. این نوع لیزر خارج از پوست شما استفاده می شود.
- در لیزر درمانی درون وریدی از فیبر لیزری استفاده می شود که در ورید قرار می گیرد. درمان ابلیشن با لیزر در داخل ورید صورت می گیرد.
درمان با فرکانس رادیویی
انرژی فرکانس رادیویی در داخل ورید برای بسته شدن آن استفاده می شود. می توان از این روش برای بستن ورید واریسی بزرگ در پا نیز استفاده کرد.
اکثر درمان‌های واریس به صورت سرپایی انجام شده و در نهایت منجر به محو و ناپدید شدن ورید واریسی پس از چند هفته می‌شوند. با این حال، در برخی موارد، تکرار درمان ممکن است ضروری باشد.
اسکلروتراپی
یک ماده شیمیایی به داخل ورید واریسی تزریق می شود تا پوشش داخلی ورید را آسیب زده و باعث بسته شدن ورید شود و معمولاً برای رگ های کوچک بهترین روش است.
همه این روش‌ها می‌توانند باعث زخم یا تغییر رنگ پوست شوند.
مشکلات درمانی
ممکن است حذف وریدهای آسیب دیده، نیازمند درمان‌های خاصی باشد که عوارض و یا اصلاح مشکلاتی که باعث ایجاد واریس شده است، را دربر بگیرد. اندازه وریدهای واریسی نیز بر روش‌های درمانی تأثیرگذار است.
وریدهای واریسی بزرگتر معمولاً با روش‌هایی نظیر بستن و استریپینگ، لیزر درمانی یا درمان با فرکانس رادیویی مورد درمان قرار می‌گیرند. در برخی موارد، ترکیبی از این روش‌ها ممکن است بهترین نتیجه را به ارمغان بیاورد.
وریدهای واریسی کوچکتر و وریدهای عنکبوتی معمولاً با روش‌های اسکلروتراپی یا لیزر درمانی بر روی پوست درمان می‌شوند.
سؤالات متداول
آیا چاقی تشخیص واریس را پیچیده می کند؟
چاقی تشخیص بسیاری از مشکلات پزشکی از جمله ناهنجاری های سیاهرگی را پیچیده می کند. اغلب تصویربرداری به دلیل چاقی شدید دشوارتر می شود و معاینه بالینی می تواند ناهنجاری های پنهان در لایه های بافت چربی را کمتر نشان دهد.
آیا چاقی درمان واریس را پیچیده می کند؟
درمان اختلالات وریدی با چاقی پیچیده است. خطر لخته شدن غیرطبیعی در طول بسیاری از روش های جراحی و درمان های ورید، به ویژه ترومبوز سیاهرگی عمقی، با چاقی افزایش می‌یابد. در داخل ران ها، بافت چربی ممکن است بسیار عمیق باشد و نیاز به درمان ورید با فاصله بیشتر از پوست شود. این می تواند درمان را از نظر فنی سخت تر کند و همچنین تصویربرداری در عمق بافت چربی دشوارتر است. چاقی شدید ممکن است گزینه های درمان را نیز محدود کند.
آیا کاهش وزن می تواند به واریس کمک کند؟
کاهش وزن برای سلامت کلی شما از جمله سلامت رگ ها مفید است، اما رگ های واریسی شما را از بین نمی برد. تقریباً در همه موارد، چیزی که باعث واریس می شود، وضعیتی به نام نارسایی مزمن وریدی یا CVI است.
آیا اضافه وزن باعث بدتر شدن رگ های واریسی می شود؟
اضافه وزن فشار مضاعفی بر رگ های شما وارد می کند، به این معنی که رگ ها باید سخت تر کار کنند تا خون را به قلب شما برگردانند. این می تواند فشار بیشتری را بر دریچه ها وارد کرده و آنها را مستعد نشتی کند. به نظر می رسد تأثیر وزن بدن بر ایجاد رگ های واریسی در زنان بیشتر باشد.
آیا در صورت کاهش وزن، رگ های عنکبوتی از بین می روند؟
مدیریت وزن می تواند به کاهش علائم ناراحت کننده و ظاهر رگ های عنکبوتی کمک کند. متأسفانه، کاهش وزن رگهای عنکبوتی موجود در پای شما را از بین نمی‌برد، زیرا فقط مداخله پزشکی می‌تواند این کار را انجام دهد.
آیا رگ های واریسی با ورزش از بین می روند؟
اگر واریس دارید، ورزش نمی تواند آنها را درمان کند، اما می تواند ناراحتی شما را کاهش دهد. هیچ راهی برای جلوگیری کامل از واریس وجود ندارد، ورزش گردش خون را بهبود می بخشد و عضلات شما را تقویت می کند، که ممکن است احتمال ایجاد آنها را کاهش دهد. اما خلاص شدن از رگ های واریسی نیازمند راههای دشوارتر است.
اگر واریس درمان نشود چه اتفاقی می افتد؟
در صورت عدم درمان، واریس معمولاً منجر به نشت خون اضافی به بافت‌های پا می‌شود. با تیره شدن و تغییر رنگ قسمت هایی از پوست بیمار تورم و التهاب دردناکی را تجربه خواهد کرد. این وضعیت به نام هیپرپیگمانتاسیون شناخته می شود.
آیا رگ های واریسی ارزش برداشته شدن را دارد؟
جراحی می تواند به طور مؤثر علائم واریس را تسکین دهد. در بیش از 80 درصد از افرادی که جراحی واریس انجام می دهند، علائمی مانند درد، تورم و خارش را بهبود می بخشد و در برخی اوقات باعث می شود به طور کامل علائم از بین رفته و پاهای آنها بعد از آن بهتر به نظر برسد.
آیا واریس نشان دهنده مشکلات قلبی است؟
وریدهای واریسی نشان دهنده وجود مشکل در انتقال خون به قلب برای اکسیژن رسانی است. به طور کلی، رگ های واریسی شما را در معرض خطر بیشتری برای مشکلات قلبی قرار نمی‌دهد. بیماری قلبی و گردش خون ضعیف مربوط به سیستم شریانی است، در حالی که سیاهرگ با وریدهای واریسی مرتبط است.
آیا واریس می تواند باعث فشار خون بالا شود؟
هنگامی که رگ های واریسی درمان نمی شوند، گاهی اوقات می توانند باعث فشار خون بالا شوند یا حتی می توانند باعث کاهش ناگهانی و جدی فشار خون شوند که به عنوان افت فشار خون ارتواستاتیک شناخته می شود. این کاهش فشار خون هنگام رفتن از حالت دراز کشیدن به حالت ایستاده ممکن است تا حدی به دلیل تجمع خون در وریدهای واریسی پا باشد.
