اگر شما نشانه‌های وجود رگ‌های واریسی یا رگ‌های عنکبوتی در پاهای خود را تشخیص داده‌اید، احتمالاً به دنبال درمان‌های خانگی برای این عارضه می‌گردید. از این رو، با گزینه‌های متعددی مواجه خواهید شد. در هر داروخانه، ممکن است کرم و پمادهای مختلفی را برای درمان رگ‌های واریسی و رگ‌های عنکبوتی بیابید. اما سؤال این است که آیا این کرم و پمادها واقعاً به همان اندازه‌ای که ادعا میشود، کارایی دارند و میتوانند واریس را درمان کنند؟
مطالعه این مقاله به شما کمک میکند تا به این سؤال پاسخ دهید. توجه داشته باشید که برای درمان واریس و رگ‌های عنکبوتی، حتماً باید به پزشک متخصص مراجعه کنید که از انواع روشهای درمان این عارضه آگاه است و میتواند شما را راهنمایی کند. مراجعه به چنین پزشکی میتواند به حداقل رسیدن خطرات و عوارض جانبی درمان کمک کند و همچنین مدت زمان بهبودی یا دوره نقاهت بعد از درمان را کاهش دهد.
کرم یا پماد واریس پا چیست؟
کرم یا پماد واریس، محلول‌های موضعی هستند که مستقیماً بروی مناطق آسیب دیده اعمال شده و ماساژ داده میشوند. این کرم‌ها به‌راحتی به‌صورت داروهای بدون نسخه (OTC) در دسترس بوده و باید به‌طور منظم بر روی پوست نواحی آسیب دیده اعمال شده و سپس ماساژ داده شود.
انواع مختلفی از این کرم یا پمادهای واریس در رایحه، بافت و حجم روغن متفاوت برای انواع پوست‌ها در دسترس هستند. با اینکه عمدتاً از کرم یا پماد واریس به عنوان درمان مؤثر و قطعی واریس یاد میشود، اما باید بدانید که این ادعا تبلیغاتی بوده و متأسفانه حقیقت ندارد.
کرم یا پماد واریس پا چگونه عمل میکند؟
کرم یا پماد واریس به نوعی یک روش درمانی است که از طریق جذب شدن در عمق پوست عمل میکند. این کرم، به‌وسیله مقاوم سازی، ترمیم و تقویت دیواره رگ‌ها موجب کاهش تورم رگ‌های واریسی میشود. کرم یا پماد واریس علاوه بر اینکه رگ‌های واریسی را کوچک‌تر میکنند، از سوی دیگر با کاهش تورم رگ واریسی موجب کاهش علائمی از جمله کبودی پوست، درد و خارش ناشی از این عارضه نیز میشوند. این نوع کرم یا پمادها حاوی ترکیباتی طبیعی بوده که میتوانند بافت آسیب دیده را ترمیم و بازسازی کرده و رنگ پوست ناحیه آسیب دیده را نیز روشن‌تر کنند. واریس عارضه‌ای دردناک، آزاردهنده با ظاهری ناخوشایند بوده و به همین دلیل افرادی که به‌دنبال درمان آن هستند عمدتاً میخواهند نتایج سریعی داشته باشند. از اینرو، کرم یا پماد واریس راه حلی عالی برای تسکین این وضعیت ناخوشایند است که استفاده از آن توسط متخصصین حوزه بهداشت و درمان نیز توصیه میشود.
آیا کرم واریس تأثیری دارد؟
۱۰ الی ۱۲ درصد از کل جمعیت ایران دچار واریس هستند. اکثریت این افراد نیز درمان‌های خانگی را به‌دلیل مقرون بصرفه‌تر بودن از مراجعه به پزشک، به سایر روشهای درمانی ترجیح میدهند.
با اینکه مصرف دارو، لوسیون، کرم، پماد و روغن‌های ضروری میتواند تا حدودی به مدیریت علائم این عارضه و پنهان کردن درد و سایر عوارض ظاهری کمک کند، اما در کل این درمان‌های خانگی نمیتوانند واریس را به‌طور کامل درمان کرده و از بین ببرند. برای درک بهتر این امر و برای اینکه بدانیم چرا کرم واریس قادر به درمان قطعی و کامل واریس نیست، باید ابتدا دلایل ایجاد رگ‌های واریسی را بدانیم. در واقع، رگ‌های واریسی به‌دلیل وجود نقص و مشکلی در عمق رگ‌های پا ایجاد میشوند که در این حالت دیواره یا دریچه رگ به‌قدری ضعیف شده که قادر نیست جریان خون را به قلب بازگرداند. از اینرو، کرم یا پمادهای موضعی نمیتوانند به این عمق و اصطلاحاً به منبع مشکل نفوذ کرده و این نقص را درمان کنند. به همین دلیل درمان کامل و قطعی واریس با استفاده از این محصولات به نوعی غیر ممکن است.
بدن انسان به عملکرد دریچه‌های داخل رگ‌ها وابسته است تا خون پمپاژ شده از شریان‌ها به سمت اندام‌ها را مجدداً به قلب بازگردانند. زمانی که این دریچه‌ها ضعیف شده و قدرت خود را از دست میدهند، خون به‌طور ثابت و بی حرکت داخل رگ باقی میماند و این تجمع خون موجب میشود تا دیواره رگ‌ها متورم شده و از زیر پوست نمایان باشند که این حالت جزو اولین و شایع‌ترین علائم ابتلا به واریس است.
دقیقاً همین اتفاق در مورد رگ‌های عنکبوتی که عمدتاً سطحی‌تر هستند نیز صدق میکند. در برخی موارد، این شبکه به هم پیچیده از رگ‌های آبی رنگ میتوانند در اثر قرار گیری در معرض نور خورشید یا به‌دلایل وراثتی ایجاد شوند. از آنجایی که رگ‌های عنکبوتی به سطح پوست نزدیک‌تر هستند، کرم‌های واریس اگر به‌درستی و به‌طور منظم بر روی پوست اعمال شوند میتوانند باعث محو شدن آنها شوند. رگ‌های عنکبوتی حتی اگر قابل رویت هم نباشند باز هم در زیر پوست باقی خواهند ماند.
اکثریت کرم یا پمادهای واریس حاوی موادی از قبیل ویتامین K، گیاه دارویی کوله خاس و عصاره شاه بلوط هستند. کرم‌های حاوی ویتامین K میتوانند به‌طور موقتی ظاهر ناخوشایند رگ‌های عنکبوتی را محو کنند، اما این محصولات نیز راه حلی طولانی مدت نیستند. ادعا میشود که گیاه دارویی کوله خاس و عصاره شاه بلوط دارای خواص ضدالتهابی هستند که میتوانند تورم رگ ناشی از عارضه واریس را کاهش دهند.
مانند سایر روشهای درمان خانگی واریس و رگ‌های عنکبوتی، کرم یا پمادهای واریس نیز قادر به برطرف کردن علت اصلی این عارضه نیستند. تا زمانی که درمان پزشکی دریافت نکنید، این تقلا برای درمان واریس و رگ‌های عنکبوتی ادامه‌دار خواهد بود.
سایر محصولاتی از این قبیل نیز موجود هستند که به کاهش تورم، ترمیم بافت ناحیه و کاهش خارش یا کبودی پوست کمک میکنند. اما این محصولات نیز عمدتاً یک راه حل موقتی هستند. بدون درمان پزشکی و برطرف کردن علل زمینه‌ای، واریس و رگ‌های عنکبوتی برگشت پذیر بوده و ممکن است حتی به مرور زمان بدتر شوند. انواع کرم، پماد، لوسیون و سایر محصولات میتوانند به روند بهبودی پس از درمان پزشکی واریس کمک کنند. استفاده از این کرم‌ها موجب درمان واریس نمیشود و تنها التهاب و تورم رگ را به حداقل میرساند و به تسکین پوست کمک میکند.
از اینرو، به‌شدت توصیه میشود که برای تشخیص و درمان واریس به یک متخصص عروق مراجعه کنید. واریس به مرور زمان و در صورت عدم درمان به‌موقع و مناسب میتواند تشدید شده و منجر به مشکلاتی کشنده نظیر تشکیل لخته خون یا ترومبوز ورید عمقی شود.
درمان‌های مؤثر برای واریس پا
به‌راحتی میتوان با بررسی انواع روشهای درمان واریس فهمید که چرا اکثریت افراد برای درمان ظاهر ناخوشایند ناشی از این عارضه به کرم یا پماد روی می‌آورند. کرم و پماد روشی ارزان قیمت و غیر تهاجمی است که بدون هیچگونه آسیب جانبی موجب تسکین لحظه‌ای میشود. اما اگر به‌دنبال روشی برای درمان مؤثر واریس هستید، باید برای از بین بردن دائمی رگ‌های واریسی و رگ‌های عنکبوتی روشهای درمانی نسبتاً تهاجمی را امتحان کنید. روشهای درمانی زیر از جمله تکنیک‌های تهاجمی درمان واریس هستند:
ابلیشن یا فرسایش داخل وریدی با فرکانس رادیویی(RF) یا با لیزر
رویه عمل
این عمل سرپایی تحت بی حسی موضعی انجام میشود. ابتدا ناحیه با تزریقی به‌وسیله سوزن کوچک بی حس شده و سپس یک کاتتر تحت هدایت تصاویر سونوگرافی به داخل رگ وارد میشود. برای بی حسی بیشتر ناحیه، مجدداً تزریق بی حس کننده در اطراف رگ انجام میشود و به‌دنبال آن، انرژی بین الکترودها برای حرارت دهی به رگ (فرسایش با فرکانس رادیویی) یا از طریق لیزر (فرسایش لیزری) ارسال میشود. این امر نهایتاً منجر به انسداد رگ معیوب و بهبود گردش خون در رگ‌های سالم میشود. هیچگونه زخمی در محل ورود کاتتر وجود نداشته و بیمار میتواند در همان روز بعد از عمل، امورات روزمره خود را از سر بگیرد.
مراقبت‌های بعد از عمل
پای بیمار بعد از عمل با باند کش‌دار پانسمان شده و این باند نباید تا موقع خواب برداشته شود. سپس بیمار باید تا اولین جلسه سونوگرافی بعد از عمل، روزانه از جوراب فشاری استفاده کند. سونوگرافی به‌منظور بررسی احتمال تشکیل لخته خون در پی فرسایش حرارتی و برای اطمینان از انسداد و بسته شدن کامل رگ معیوب انجام میشود. احتمال دارد در ناحیه تحت درمان، مقداری کبودی و درد ایجاد شود. طی ۲ هفته اول پس از عمل، بیمار ممکن است به‌دلیل التهاب، روند ترمیمی و انسداد رگ، احساس کشیدگی رگ پا را داشته باشد. پس از گذشت چند هفته، بیمار متوجه بهبودی زیادی در علائم خود خواهد شد. توصیه میشود که تا ۱۰ روز پس از عمل هیچگونه فعالیت سنگینی نداشته باشید. میتوانید از قرص ادویل (Advil) و تایلنول (Tylenol) در موارد درد خفیف و متوسط استفاده کنید.
اسکلروتراپی با تزریق فوم تحت هدایت اولتراسونیک
رویه عمل
در این عمل، یک سوزن بسیار کوچک تحت هدایت تصاویر سونوگرافی دقیقاً در داخل رگی قرار میگیرد که نیاز به درمان شدن دارد. سپس، دارویی خاص به‌نام اسکلروزانت به داخل رگ تزریق میشود. قبل از این، دارویی تحت نام سوترادکول با هوا مخلوط شده و تزریق میشود، اما این روش پیشرفته‌تر بوده و به‌منظور دستیابی به مخلوطی همگن‌تر و برای بی خطر بودن روش درمانی از فوم از پیش ساخته واریتنا (پولیدوکانول) استفاده میشود. صرف نظر از نوع داروی تزریقی، این داروها به عنوان شوینده (ماده تمیزکننده مصنوعی) عمل کرده و موجب التهاب دیوار رگ و انسداد آن میشوند. سپس سوزن بیرون کشیده شده و پانسمان باند کش دار اعمال میشود. بیمار میتواند بعد از عمل، فعالیت‌های روزمره خود را از سر بگیرد.
مراقبت‌های بعد از عمل
پزشک از شما میخواهد تا ۲ هفته پس از عمل، جوراب فشاری بپوشید. فعالیت روزمره را میتوانید از همان روز عمل از سر بگیرید، اما به مدت ۱ هفته باید از فعالیت سنگین به‌دور باشید. در چند روز ابتدایی بعد از عمل، بروز خارش، درد و تورم در ناحیه تزریق کاملاً طبیعی است. پس از عمل برای اطمینان از انسداد رگ و برای بررسی احتمال تشکیل لخته خون، سونوگرافی باید انجام شود. معمولاً بیماران برآمدگی‌هایی را در محل رگ‌های واریسی بزرگ تجربه میکنند. این امر عمدتاً به‌دلیل التهاب رگ واریسی رخ داده و در عرض چند هفته برطرف میشود. نهایتاً، توصیه میشود که تا چند هفته اول از قرارگیری در معرض نور خورشید بپرهیزید چرا که میتواند باعث تغییر رنگ پوست ناحیه تحت درمان شود.
انسداد مکانیکی رگ واریسی به کمک مواد شیمیایی (MOCA)
رویه عمل
این روش جراحی سرپایی تحت بی حسی موضعی انجام میشود. ابتدا با تزریق یک ماده بی حس کننده به ناحیه مورد نظر، سوزن کوچک وارد میشود. سپس، یک کاتتر تحت هدایت تصاویر سونوگرافی به داخل رگ وارد میشود. این مرحله تنها بخش دردناک این روش درمانی است. در مرحله بعد، یک سیم خم یا زاویه‌دار در داخل رگ قرار میگیرد. پس از فعال شدن کاتتر، این سیم به سرعت چرخیده و باعث تحریک و اسپاسم رگ میشود. سپس، پس از خارج کردن سیم، داروی سوترادکول که یک ماده اسکلروز کننده است، تزریق میشود. این تزریق باعث تحریک و التهاب رگ میشود و در نهایت منجر به انسداد رگ میشود. در مرحله آخر، پانسمان باند کش دار روی ناحیه تزریق اعمال میشود و بیمار میتواند به فعالیت‌های روزمره خود بازگردد. در محل ورود کاتتر، هیچ زخمی وجود ندارد یا حداقل زخمی که به سرعت بهبود می‌یابد.
مراقبت‌های بعد از عمل
میتوانید قبل از خواب پانسمان را بردارید. برای ۲ هفته باید جوراب فشاری بپوشید. تا ۱ هفته بعد از عمل نیز باید از فعالیت سنگین به‌دور باشید. کبودی و درد خفیف در ناحیه تحت درمان طبیعی است. تا ۲ هفته نیز ممکن است به‌دلیل التهاب، روند بهبودی و انسداد رگ احساس کشیدگی در پای خود داشته باشند. پس از عمل برای اطمینان از انسداد رگ و برای بررسی احتمال تشکیل لخته خون، سونوگرافی انجام میشود.
چسب وریدی
رویه عمل
این عمل سرپایی تحت بی حسی موضعی انجام میشود. ابتدا ناحیه با تزریقی به‌وسیله سوزن کوچک بی حس شده و سپس یک کاتتر تحت هدایت تصاویر سونوگرافی به داخل رگ وارد میشود. چسب طبی یا پزشکی از طریق کاتتر (لوله توخالی) به داخل رگ تزریق شده و محل مسدود میشود. این تزریق تا زمانی که تمامی رگ‌های واریسی بسته شوند انجام میشود. مانند سایر روشهای فوق، در این روش نیز زخمی در محل ورود کاتتر برجا نخواهد ماند. پس از اتمام عمل پانسمان اعمال شده و بیمار میتواند امورات روزمره خود را از سر بگیرد.
مراقبت‌های بعد از عمل
توصیه میشود که تا ۲ هفته بعد از عمل از جوراب‌های فشاری استفاده کنید. مقداری درد و کبودی در ناحیه تحت درمان وجود خواهد داشت. طی ۲ هفته اول به‌دلیل التهاب، روند بهبودی و انسداد رگ، ممکن است بیمار احساس کشیده شدن رگ پا داشته باشد. سونوگرافی برای اطمینان از انسداد رگ و بررسی احتمال تشکیل لخته خون انجام میشود. ممکن است در صورت حساسیت داشتن بیمار به چسب، واکنش آلرژیک بروز کرده و بثورات پوستی، قرمزی ناحیه و درد ایجاد شود.
فلبکتومی (سیاهرگ بری سرپایی)
رویه عمل
این روش درمانی تنها برای بیماران معدودی مناسب است. این عمل شامل بریدن و برداشتن سیاهرگ واریسی از طریق پوست میشود. در ابتدا، بی حسی موضعی همراه با آرامبخش خوراکی یا داخل وریدی اعمال میشود. سپس، برش‌های کوچکی به اندازه ۱ الی ۲ میلیمتر در طول مسیر رگ انجام میشود و رگ به‌وسیله قلاب رگ (ابزاری سوزنی شبیه به قلاب بافتنی) به بیرون کشیده میشود. سپس نوارهای استری یا چسب بخیه بروی هر برش قرار میگیرد. جای زخم به‌جا مانده حداقل خواهد بود.
مراقبت‌های بعد از عمل
باید تا ۲ هفته از جوراب فشاری استفاده کنید. نوارهای استری باید به‌طور طبیعی بیفتند و شما نباید آنها را بکنید. درد و سوزش ناحیه، خروج ترشحات از زخم یا کبودی ناحیه طبیعی است و وجود خواهد داشت. دوره نقاهت پس از این عمل ۱ الی ۲ روز استراحت همراه با فعالیت جسمانی سبک است. تمامی برش‌های جراحی فلبکتومی در عرض ۱۰ الی ۱۴ روز بهبود می‌یابند. گاهاً پزشک برای بیماران آنتی بیوتیک تجویز میکند که باید برای ۵ روز آن را مصرف کنند.
سؤالات متداول
بهترین پماد واریس کدام است؟
آرنیکا موضعی که به صورت کرم (یا ژل) موجود بوده و می توان از آن بر روی پوست نواحی‌ای که دچار رگ‌های واریسی ملتهب یا دردناک شده استفاده کرد.
آیا کرم یا پمادی برای درمان واریس وجود دارد؟
کرم یا پمادهای متنوعی برای درمان واریس و رگ‌های عنکبوتی در داروخانه‌ها موجود است. اما باید توجه داشته باشید که کرم یا پماد قادر به درمان علت اصلی واریس نیست. در بهترین حالت، این کرم یا پمادها تنها موجب کاهش موقت علائم و ظاهر ناخوشایند رگ‌های عنکبوتی میشوند.
عدم درمان واریس چه پیشامدی دارد؟
عدم درمان واریس معمولاً موجب نشت خون اضافی به سایر بافت‌های پا شده و بیمار به دنبال تیره شدن و تغییر رنگ بخش‌های از پوست ناحیه، تورم و التهاب همراه با درد را تجربه خواهد کرد. به این حالت هایپر پیگمنتیشن (تجمع غیریکنواخت رنگدانه‌های پوست) گفته میشود.
چه زمانی واریس نگران کننده است؟
چنانچه به واریس مبتلا هستید و هریک از علائم زیر را دارید، باید به پزشک مراجعه کنید:
- درد و تورم شدید و مداوم در پاها.
- احساس سنگینی یا کرختی و احساس درد در پاها در اواخر روز یا بعد از داشتن فعالیت جسمانی.
آیا ممکن است پای خود را در اثر ابتلا به واریس از دست بدهیم؟
قطع پا به‌دلیل واریس یا نارسایی مزمن وریدی بسیار بعید و غیر محتمل است، اما باید توجه داشت که این بیماری (واریس) نوعی اختلال عروقی جدی است.
آیا امکان برگشت رگ‌های واریسی به حالت اولیه و عادی وجود دارد؟
چنانچه واریس به‌طور موفق درمان شود امکان برگشت نخواهد داشت. با این حال، احتمال ایجاد رگ‌های واریسی جدید همچنان وجود دارد. عدم درمان درست واریس و عواملی همچون سبک زندگی و وراثت نقش عمده در ایجاد رگ‌های واریسی جدید دارند.
چه زمانی برای درمان واریس به جراحی نیاز خواهد بود؟
چنانچه درمان با روشهای خانگی پس از گذشت ۶ الی ۱۲ ماه موفق نبوده و همچنان درد یا سایر علائم واریس وجود داشته باشند، میتوان جراحی یا سایر روشهای درمانی دیگر را انجام داد. اگر دغدغه اصلی شما ظاهر ناخوشایند پاهایتان باشد میتوانید هر زمانی که تمایل داشته باشید جراحی را انجام دهید. درمان‌های خانگی تغییر چندانی در ظاهر پاها ایجاد نخواهند کرد.
